rijp

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  rijp    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• rijp

Woordherkomst en -opbouw

• znw1: erfwoord: Middelnederlands rīpe, ontwikkeld uit Oergermaans *hrīpan-, nevenvorm van *hrīman-, beide uit vroeger *hrīmō (genitief hrīpaz), bij Indo-Europees *kréip-mōn- (gen. *krip-(m)n-ós), misschien van de wortel *kreh₁i- ‘zeven, scheiden’. Evenals Nederduits Riep en Duits Reif.
• znw2: erfwoord: Afkomstig van Oergermaans *rīpō, bij Indo-Europees *h₁reip- ‘scheuren’, labiaal-afleiding van de wortel *h₁rei- ‘ritsen, snijden, scheuren’, waartoe ook Latijn rīpa ‘steile oeverrand’ behoort; zie verder hieronder. Evenals Middelhoogduits rīf ‘oever’, Oostfries rīpe ‘oeverrand, stenen voetpad’ en Oudnoords ríp v, rípr m ‘steile rotsklip’.
• bn: erfwoord: Vanaf 1100 overgeleverd; Oudnederlands rīp, ontwikkeld uit Oergermaans *rīpiz ‘geschikt om geplukt te worden’, een vṛddhi-afleiding van *rīpan- ‘oogsten, plukken’ (waaruit Oudengels rīpan ‘oogsten’, Noors ripa ‘ritsen’, (dial.) ‘afrukken, afplukken’), bij Indo-Europees *h₁reip- ‘scheuren’, waartoe ook Middeliers répaid ‘hij rukt, scheurt stuk’, Oudgrieks ereípein ‘doen neerstorten, openscheuren’ en Russisch dial. repnutʹ ‘barsten’ behoren. Evenals Nederduits riep, Duits reif en Fries ryp.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rijp	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de rijp m

1. (meteorologie) (Nederlands-Nederlands) rijm, aangevroren dauw of mist

Synoniemen

• rijm, dauwvorst, vriesdauw

Vertalingen

    1. bevroren dauw   

Catalaans: gelada (ca) v Deens: rim (da) g Duits: Raureif (de) m Engels: hoarfrost (en) Frans: gelée blanche (fr) v Fries: rym (fy), ryp (fy), rûchfroast (fy) Grieks: πάχνη (el) (páchni) v, δροσόπαγος (el) (drosópagos) m Hongaars: zúzmara (hu) Italiaans: brina (it) v, calaverna (it) v IJslands: hrím (is) o Japans: 霜 (ja) (しも, shimo)

Litouws: šarmà (lt) v Noors: hele (no) g, rim (no) o Nynorsk: hele (nn) v, rim (no) o Perzisch: ژاله‎ (fa) (žâle) Pools: szron (pl) m Portugees: geada branca (pl) v Spaans: helada blanca (es) v Tsjechisch: námraza (cs) v Welsh: barrug (cy) m Zweeds: rimfrost (sv) g

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Zelfstandig naamwoord

de rijp m

1. (Noordoost-Nederlands) stenen voetpad
2. (verouderd) oever, waterkant, rand

Werkwoord

vervoeging van
rijpen

rijp

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van rijpen
   

   • Ik rijp. 

2. gebiedende wijs van rijpen
   

   • Rijp! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van rijpen
   

   • Rijp je? 

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	rijp	rijper	rijpst
verbogen	rijpe	rijpere	rijpste
partitief	rijps	rijpers	-

Bijvoeglijk naamwoord

rijp

1. de eetbare toestand bereikt hebbend

   • Alleen de rijpe vruchten zijn lekker. 

2. (figuurlijk) tot volwassenheid gekomen zijnde

   • Hij is rijp voor de tien kilometer. 

Antoniemen

• onrijp

Hyponiemen

   

bouwrijp doelrijp geslachtsrijp halfrijp kaprijp melkrijp overrijp plukrijp schoolrijp slachtrijp volrijp vroegrijp

Afgeleide begrippen

• rijpelijk, rijpen, rijpheid, rijphout

Vertalingen

    1. geschikt voor de oogst   

Albanees: pjekur (sq) Arabisch: ناضج (ar) Baskisch: umo (eu) Catalaans: madur (ca) Chinees: 熟的 (zh) (shóu de) Duits: reif (de) Engels: ripe (en) Fins: kypsä (fi) Frans: mûr (fr) Hongaars: érett (hu) Italiaans: maturo (it)

Japans: 熟した (ja) (じゅくした, jukushita) Koreaans: 익은 (ko) (igeun) Kroatisch: zreo (hr) Portugees: maduro (pt) Roemeens: copt (ro) Russisch: зрелый (ru) (zrélyj) Sardisch: cottu (sc) Slowaaks: zrelý (sk) Spaans: maduro (es) Tsjechisch: zralý (cs) Zweeds: mogen (sv)

Gangbaarheid

• Het woord rijp staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rijp" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.