monnik

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  monnik    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈmɔnək / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• mon·nik

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Latijn, in de betekenis van ‘kloosterling’ voor het eerst aangetroffen in 890
• van Middelnederlands monic en Oudnederlands monik dat via Latijn monachus "kloosterling" teruggaat op Oudgrieks μοναχός (monachós), afgeleid van μόνος [mónos] "alleen", dus "iemand die alleen leeft", omdat de eerste christelijke monniken kluizenaars waren

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	monnik	monniken
verkleinwoord	monnikje	monnikjes

Zelfstandig naamwoord

monnik m

1. (religie) man die uit religieuze overwegingen teruggetrokken leeft, voornamelijk in een klooster

   ▸ Zo was de eenvoudige monnik uit Myra, die in de vierde eeuw plotseling in de geschiedenis kwam als de weldoener van alle mensen - en er korte tijd later weer uit verdween - nu in oost en west bekend.

   • De monnik deelde hun mee dat God Carolus tot Zich had geroepen en dat de kleine koning diezelfde avond zou worden begraven. 
   • Wederom anderen verhalen, dat omstreeks het jaar 250 na Christus geboorte, in Bretagne een monnik leefde, Guiclan geheeten, die zich door zijne geleerdheid beroemd had gemaakt. 

2. (bouwkunde), (geschiedenis) middeleeuwse dakpan in de vorm van een halve afgeknotte holle kegel, als bovenpan met de holle kant op twee op hun holle kant liggende onderpannen (nonnen) rustend

   • Het dak was op Spaans-antieke wijze met holle pannen gedekt en aangezien er geen dakvoering was aangebracht zag je op het latwerk de dakpannen liggen die de oude bouwmeesters vanwege de manier waarop ze elkaar dekten 'non en monnik' noemden. 

3. (vlinders) een nachtvlinder van het geslacht Cucullia  uit de Noctuidae

• 

  1. een katholieke monnik

• 

  1. een boeddhistische monnik

• 

  1. een jaïnistische monnik (Digambar)

• 

  2. een monnik met opschrift 1767

Synoniemen

• [1] munk, munnik
• [1] kloosterling

Hyperoniemen

• [1] geestelijke

Hyponiemen

• [1] abt, prior, novice; augustijn, benedictijn, bernardijn, cisterciënzer, dominicaan, franciscaan, franciscaner, kapucijnse, predikheer, trappist

Verwante begrippen

• [1] kloosterbroeder, kloosterling

Afgeleide begrippen

    1. man die uit religieuze overwegingen teruggetrokken leeft (afleidingen met achtervoegsel)

monnikachtig monnikin monnikendom monnikerij monniks monnikschap

    1. man die uit religieuze overwegingen teruggetrokken leeft (als tweede deel samengesteld woord)

bedelmonnik geselmonnik koormonnik

    1. man die uit religieuze overwegingen teruggetrokken leeft (als eerste deel samengesteld woord)

monnikenarbeid monnikengeduld monnikengewaad monnikenklooster monnikenlatijn monnikenorde monnikenschrift monnikenwerk monnikgier monnikhuis monnikplek monnikplevier monnikrob monniksfluiter monniksgelofte monniksgier monnikskap monnikskleed monnikskraanvogel monnikskruid monnikskruin monniksleven monniksmolen monniksmouw monniksorde monniksparkiet monnikspeper monnikspij monniksrob monniksrob monniksrupsvogel monnikssaki monniksspoorkoekoek monnikssteen monnikstapuit monniksvis monniksvleugeltje monniksvliegenpikker monnikswielewaal monnikszanger monnikszwaan monnikwezen

    1. man die uit religieuze overwegingen teruggetrokken leeft (samengestelde aardrijkskundige namen)

Monnikebaijum Monnikebajum Monnikeburenpolder Monnikenberg Monnikenbos Monnikendam Monnikendijk Monnikenhof Monnikenhuize Monnikenhuizen Monnikenlangenoog Monnikenmolen Monnikenrede Monnikerede Monniksmolen Schiermonnikoog

    3. Vlindersoorten (Cucullia)

absintmonnik astermonnik bijvoetmonnik grauwe monnik oostelijke monnik

Verwante begrippen

• klooster, non

Uitdrukkingen en gezegden

   

De kap maakt de monnik niet / Het zijn niet allen monniken die kappen dragen Puur op basis van iemands uiterlijk valt niet te zeggen hoe die persoon zelf is, welke vaardigheden hij/zij heeft, enz. Gelijke monniken, gelijke kappen Onder vergelijkbare omstandigheden dient iedereen hetzelfde te worden beoordeeld of eenzelfde behandeling te krijgen Zo de abt, zo de monniken Ondergeschikten gedragen zich net als hun baas

Vertalingen

    1. een man die uit religieuze overwegingen teruggetrokken leeft, voornamelijk in een klooster   

Duits: Mönch (de) m Engels: monk (en) Frans: moine (fr) m

Italiaans: monaco (it) m Spaans: monje (es) m Zweeds: munk (sv)

Gangbaarheid

• Het woord monnik staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "monnik" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.