ex

Niet te verwarren met: ex-

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ex    (hulp, bestand)
• IPA: / ɛks / (1 lettergreep)

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Engels, in de betekenis van ‘voormalig echtgenoot of echtgenote’ voor het eerst aangetroffen in 1982
• van Latijn ex
• zn (verkorting) van ex-man of ex-vrouw
• bn (verkorting) van exclusief

Woordafbreking

• ex

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	ex	exen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

de ex v / m

1. voormalige echtgenoot of geliefde.

   • Mijn ex is gelukkig een goede vriendin van me gebleven. 

Verwante begrippen

• scheiding, relatie, liefdesverdriet, echtgenoot

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie als voorzetsel.}

Voorzetsel

ex

1. (juridisch) zoals volgt uit

   • Ex artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek heb ik recht op schadevergoeding. 

Afgeleide begrippen

• ex aequo, ex cathedra, ex-cathedraonderwijs, expat, expatriate

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie als bijvoeglijk naamwoord}

Bijvoeglijk naamwoord

ex

1. niet inbegrepen, zonder

   • De prijs is 15 euro ex verzendkosten. 

Gangbaarheid

• Het woord ex staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ex" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.

Frans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ɛks/

Woordherkomst en -opbouw

• zn [A]: van Latijn ex
• zn [B]: (verkorting) van exact
• bn: (verkorting) van expérimental

Zelfstandig naamwoord

[A] ex m en v

1. (spreektaal) ex-partner, ex

   «L’ex de mon ex, n’est pas tex ni mex.»

   De ex van mijn ex is geen Tex(aan) en ook geen Mex(icaan).

2. (spreektaal) oud-medewerker, voormalig personeelslid

[B] ex m

1. (spreektaal) eindexamenklas met exacte vakken

Bijvoeglijk naamwoord

ex

1. (spreektaal) experimenteel

   «Gérard, il kiffe les sciences ex.»

   Gérard is dol op experimentele wetenschap.

Latijn

Voorzetsel

ĕx + ablatief

1. uit

   «Ex urbe.»

   Uit de stad.

2. vanaf

Opmerkingen

• Dit voorzetsel kan de volgende vormen aannemen: "ex" voor klinker of h; "e" voor alle medeklinkers behalve h.

Verwante begrippen

• ex aequo, ex dividend, ex libris, ex tempore, ex voto

Overerving en ontlening

• Frans: ex
• Nederlands: ex, ex-