waard

[3] Een waard, woerd of woord.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  waard    (hulp, bestand)
• IPA: /ʋaːrt/

Woordafbreking

• waard

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘kastelein’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240
• In de betekenis van ‘de genoemde prijs hebbend’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1100
• In de betekenis van ‘laag liggend land’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1062

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	waard	waarden
verkleinwoord	waardje	waardjes

Zelfstandig naamwoord

waard

1. m (beroep) de baas van een herberg of van een taveerne
2. v/m (aardrijkskunde) vlak land in een rivierengebied, (uiterwaard)
3. m (dierkunde) nevenvorm van "woerd" mannetjeseend

Synoniemen

• [1] herbergier, kastelein, cafébaas
• [3] woerd, woord

Verwante begrippen

• [2] gors, kwelder, schor, slik, voorland

Hyponiemen

• [1] hoerenwaard
• [2] griendwaard, rijswaard, uiterwaard

Afgeleide begrippen

• waardboom, waardgeld, waardgelder, waardland, waardplant, waardschap, waardzegge

Uitdrukkingen en gezegden

• Buiten de waard rekenen

Niet gerekend hebben op hoe anderen er werkelijk over denken

Spreekwoorden

• Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten.

Een mens denkt net zo over een ander als die over zichzelf denkt, dus iemand die zelf oneerlijk is denkt dat anderen ook oneerlijk zijn

Vertalingen

    1. de baas van een herberg of van een taveerne   

Duits: Wirt (de) m Engels: innkeeper (en) Frans: aubergiste (fr) m/v Italiaans: oste (it) m

Portugees: taberneiro (pt) m Spaans: mesonero (es) m Zweeds: värd (sv)

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	waard		waardst
verbogen	waarde		waardste
partitief	waards	-	-

Bijvoeglijk naamwoord

waard

1. predicatief: ~ zijn in geld uitdrukbaar zijn

   • Dat huis is veel minder waard geworden. 

2. predicatief: ~ zijn anders dan financieel zijn belang hebben

   • Hij is wel wat beter maar nog steeds niet veel waard. 

   ▸ Ik bladerde erdoorheen en las eindeloze verhalen over hoe geweldig die burger was: ‘Goddelijk – al dat lopen waard’, ‘Drie Michelinsterren’, ‘Nog nooit zo’n grote burger gezien’ en ‘Ik ga een franchise openen in Londen’.

3. geacht, beste

   • Waarde landgenoten! 

Hyponiemen

   

achtenswaard afkeurenswaard begerenswaard behartigenswaard beklagenswaard benijdenswaard betreurenswaard bewonderenswaard bezienswaard eerwaard lezenswaard meldenswaard navolgenswaard noemenswaard opmerkenswaard overwaard prijzenswaard vermeldenswaard

Afgeleide begrippen

• onwaarde, onwaardig, waarde, waardig, waardij

Antoniemen

• onwaard

Uitdrukkingen en gezegden

• De eerste klap is een daalder waard.

wie het eerste begint heeft de meeste kans op overwinning

• De ene dienst is de andere waard.

wanneer iemand helpt, doet men graag iets terug

• Een goed hart is goud waard.

je treft niet snel meer mensen met een goed karakter

• [2] eigen haard is goud waard
  een gezin en woning zijn het belangrijkste wat een mens kan hebben
• Geen knip voor de neus waard zijn

zijn vak niet kennen en er geen verstand van hebben

• Het sop is de kool niet waard.

een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven

• Parijs is wel een mis waard.

om een voordeel te behalen bij tegenstanders aansluiten

• Wie geeft wat hij heeft, is waard dat hij leeft.

als je zoveel geeft zoveel je kunt, dan kan niemand je iets verwijten

Vertalingen

    1. in geld uitdrukbaar   

Engels: worth (en)

Vertalingen

    3. geacht, beste   

Engels: dear (en)

Spaans: caro (es), querido (es)

Gangbaarheid

• Het woord waard staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "waard" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.