kazak

Niet te verwarren met: Kazak

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kazak    (hulp, bestand)
• IPA: / kaˈzɑk / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• ka·zak

Woordherkomst en -opbouw

• [A]: via Frans casaque van Italiaans casacca
  • [A.2]: leenvertaling van Frans pomme de terre en chemise "aardappel in (z'n) hemd"
• [B]: van Kazak

A	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kazak	kazakken
verkleinwoord	kazakje	kazakjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de kazak v / m

1. tas om boeken of gymspullen in mee te nemen

   • Hij was z'n kazak vergeten en 's anderendaags bleek z'n kazak bij de verloren voorwerpen in Brussel Noord te staan en hij naar Brussel Noord en daarna naar Schaarbeek en toen z'n moeder z'n kop zag begon ze 'm uit te schelden en Jean-Luc zei jaja ik weet het maar ik heb veel problemen en veel te weinig kontakt. 

2. (kookkunst) in de schil gekookte aardappel

   • Wie… in de herberg zijn "nieuwjaarsavond" in Vlaanderen doorbrengt, wordt (maar hoe langer hoe minder) getrakteerd op ingelegde haring met "kazakjes", aardappelen in de schil gekookt, of diezelfde kazakken met hoofdvlees, "hoofdvakken". 

3. (kleding) kledingstuk dat over andere kleren heen wordt aangetrokken
   1. lange overjas voor mannen met lange wijde mouwen

      • Kijkend naar de miserabele jas verwonderde hij zich ook dat hij zonet nog straf voor de schipper beraamd had en hem, alleen maar omdat hij hem vergeten was, uit zijn werk had willen doen verdrijven: het was of in die morsige, gekreukte kazak heel de zorg besloten was die de man voor zijn gezin droeg. 

   2. eenvoudige bovenkleding met lange mouwen die over het bovenlichaam wordt gedragen

      • Wambuis, kazak en kniebroek omhulden de lijven van die zeventiende-eeuwers. 

   3. (militair) (geschiedenis) over de wapenrusting gedragen kledingstuk met wijde mouwen, waaraan te herkennen is bij welke strijdmacht men hoort

      • Het was zeer slecht manschap, groenen kazak met roode opslagen, en witte ondermonteering. Pauvreté! 

• 
  A.2 Drie kazakken met rodekool.
• 
  A.3.1 Een rode kazak uit de 18e eeuw.
• 
  A.3.3 Een 17e-eeuwse musketier in een kazak met een kruis.

Synoniemen

• [3] kazakke (uitspraakvariant)
• [3.2] boezeroen, kiel

Uitdrukkingen en gezegden

• [3.3] kazak draaien
  overlopen, opeens partij kiezen voor de vijand
• [3.3] kazak keren
  overlopen, opeens partij kiezen voor de vijand

B	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kazak	kazakken
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[B] de kazak m

1. dik tapijt met geometrische figuren in heldere kleuren, zoals traditioneel gemaakt door de Kazachen

   • Het was de totale uitstalling van godweet hoeveel dozijn overbevoorrade tapijtenhandelaars tegelijk, die daar hun meest exquise waren hadden neergelegd: Shiraz, Bokhara, Kazak, Hamadan, Beluchistan, wat al niet meer; ook mij totaal onbekende, fascinerende, en dan in afmetingen die niemand zich kan veroorloven tenzij hij tot de paleizen-bezittende klasse behoorde. 

• 
  B.1 tapijt met geometrische figuren
• 
  B.1 tapijt met geometrische figuren

Anagrammen

• "kazak" is een palindroom

Gangbaarheid

• Het woord kazak staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kazak" herkend door:

49 %	van de Nederlanders;
87 %	van de Vlamingen.

Hongaars

Zelfstandig naamwoord

kazak

1. (taal) Kazachs

Anagrammen

• "kazak" is een palindroom