schoon
Nederlands
Uitspraak
Woordafbreking
- schoon
Woordherkomst en -opbouw
- erfwoord via Middelnederlands schone / scone van Oudnederlands skoni, in de betekenis van ‘rein, mooi’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 [1] [2] [3] [4]
stellend | vergrotend | overtreffend | |
---|---|---|---|
onverbogen | schoon | schoner | schoonst |
verbogen | schone | schonere | schoonste |
partitief | schoons | schoners | - |
Bijvoeglijk naamwoord
schoon
- mooi, loffelijk (vooral in Vlaanderen en Limburg)
- Iets in schoon Vlaams zeggen.
- net, proper, rein, milieuvriendelijk (vooral in Nederland)
- ▸ Het afwaswater werd tijdens het eten op het vuur verwarmd waarmee ik na de maaltijd de aangekoekte pannen schoon schrobde.[5]
Hyponiemen
- (intensivering) inschoon, overschoon
- [1] (intensivering) beeldschoon, wonderschoon
- [2] (intensivering) brandschoon, krekschoon
- [1] duizendschoon, kaarsschoon, landschapsschoon, natuurschoon, zilverschoon
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
- De kans schoon zien
De goede gelegenheid om een bepaald doel te bereiken aangrijpen
- De schone taak hebben om
Iets belangrijks voor elkaar moeten zien te krijgen
- Er schoon genoeg van hebben
Het beu, zat zijn
Vertalingen
1. mooi
Bijwoord
schoon
- bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord proper, gereinigd
- schoonwrijven: hij trachtte zijn jas schoon te wrijven.
Voegwoord
schoon
- (verouderd) hoewel, ofschoon
- Jantje zag eens pruimen hangen,
O! als eieren zo groot.
't Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,
Schoon zijn vader 't hem verbood. [6]
- Jantje zag eens pruimen hangen,
Werkwoord
vervoeging van |
---|
schonen |
schoon
- eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schonen
- Ik schoon.
- gebiedende wijs van schonen
- Schoon!
- (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van schonen
- Schoon je?
Gangbaarheid
- Het woord schoon staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "schoon" herkend door:
100 % | van de Nederlanders; |
99 % | van de Vlamingen.[7] |
Verwijzingen
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ schoon op website: Etymologiebank.nl
- ↑ "schoon" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ Tim Voors“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
- ↑ Hiëronymus van Alphen
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
Categorieën:
- Woorden in het Nederlands
- Woorden in het Nederlands van lengte 6
- Woorden in het Nederlands met audioweergave
- Woorden met 1 lettergreep in het Nederlands
- Woorden in het Nederlands met IPA-weergave
- Erfwoord in het Nederlands
- Bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands
- Bijwoord in het Nederlands
- Voegwoord in het Nederlands
- Verouderd in het Nederlands
- Werkwoordsvorm in het Nederlands
- Woordenlijst Nederlandse Taal
- Prevalentie Nederland 100 %
- Prevalentie Vlaanderen 99 %