dode

Nederlands

dode in lijkkist

Uitspraak

• Geluid:  dode    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdodə / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• do·de

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van dood met het achtervoegsel -e

Bijvoeglijk naamwoord

dode

1. verbogen vorm van de stellende trap van dood

   • Als men dode vogels in het water ziet, moet dat direct bij de gemeente gemeld worden. 

   ▸ 'Waaraan is onze zuster Maren Brandt gestorven?' Nella ziet haar dode schoonzuster voor zich, de bebloede lakens, de pasgeboren Thea, de verstrengelde ledematen van Otto en Maren, hun geheimen diep in Marens levende lichaam begraven.

   ▸ Ik staarde haar aan; door het zweet had het blonde haar op haar voorhoofd de kleur van een dode muis aangenomen.

Afgeleide begrippen

• dode harrel, dode hoek

Werkwoord

vervoeging van
doden

dode

1. aanvoegende wijs van doden

   • Indien hij zegt dat men dode, zo doden zij. 

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dode	doden
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de dode v / m

1. iemand die dood is, een gestorvene, overledene, lijk

   • De dode werd begraven. 

   ▸ Ze raakte Olives hoofd aan, en voelde zichzelf ook dood - een dode die leefde, een geestverschijning met vlees op haar botten.

   ▸ Van dode levenden werden wij levende doden.

Hyponiemen

• aidsdode, coronadode, drugsdode, monddode, schijndode, verkeersdode

Afgeleide begrippen

   

dode harrel dode hoek dodehoekspiegel dodekop dodeman dodenaantal dodenakker dodenbezwering dodenbocht dodenboek dodencel dodencijfer dodendans dodenfeest dodenherdenking dodenkamp dodenlijst dodenmars dodenmasker dodenmis dodenofficie dodenrijk dodenrit dodenschip dodensprong dodenstad dodental dodentempel dodentocht dodentuin dodenwake dodenweg doder doding

Vertalingen

    1. iemand die dood is, een gestorvene, overledene   

Duits: (mannelijke vorm): Tote (de) m, (vrouwelijke vorm): Tote (de) v Frans: défunt (fr), mort (fr)

Spaans: muerto (es) m Zweeds: död (sv) g

Zelfstandig naamwoord

dode

1. datief mannelijk  van dood, archaïsche vorm die in enkele staande uitdrukkingen voorkomt

Uitdrukkingen en gezegden

• ten dode (opgeschreven)
• uit den dode opstaan

Gangbaarheid

• Het woord dode staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dode" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dode	dodes

Zelfstandig naamwoord

dode

1. dode