cirkel

Nederlands

cirkel

Uitspraak

• Geluid:  cirkel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈsɪrkəl / (2 lettergrepen); /ˈsɪrkəɫ/

Woordafbreking

• cir·kel

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands cirkel van Latijn circulus, in de betekenis van ‘kring’ aangetroffen vanaf 1220

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	cirkel	cirkels
verkleinwoord	cirkeltje	cirkeltjes

Zelfstandig naamwoord

de cirkel m

1. (meetkunde) een reeks van punten in een tweedimensionaal vlak die alle even ver van het middelpunt verwijderd zijn

   • Iedereen kent de V-vorm waarin ganzen langs de hemel vliegen. Maar diezelfde vogels kunnen ook vliegen in een volmaakte cirkel, de ‘ganzencirkel’. 

   ▸ Ook hier was de vrouw te zien, alleen zat ze nu ineengedoken in een cirkel die boven het graan zweefde.

   ▸ Haar geest werd ruw losgekoppeld, hartstocht nam de controle over haar lichaam over. Terwijl zijn vingertoppen op verkenning gingen, draaide zijn tong trage cirkels rond haar tepel.

2. groep van mensen die bij elkaar horen rond een centraal persoon

   • De verhalen gaan over hoe de cirkel rondom Vladimir Poetin geld weg sluist. 

   ▸ Lots woorden in gedachten - dat ik me meer moest openen - zette ik een stap naar voren en ging in de cirkel staan, waarna Lot en Joy aan weerszijden hun armen om mij heen sloegen.

Verwante begrippen

• kring, schijf, ronde

Uitdrukkingen en gezegden

• vicieuze cirkel

een zichzelf versterkend proces waarbij het gevolg ook weer de oorzaak van een verandering in dezelfde richting is

• dan is de cirkel weer rond

dan is iets voltooid

1. «Vanaf deze week is Im Labyrinth des Schweigens in de Nederlandse bioscopen te zien, over het grote Auschwitzproces van 1963. „Een keerpunt in de geschiedenis”, aldus de Duits-Italiaanse acteur Giulio Ricciarelli (1965) die met de film zijn regiedebuut maakt. Aan de telefoon vertelt hij dat voor zijn gevoel de cirkel nu rond is: „Door dit proces werd het grote zwijgen over de Holocaust in Duitsland doorbroken. Een hele generatie was opgegroeid in onwetendheid.”»

∗ Otto en Toet, de cirkel is rond, de briefjes en het kind dat hij heeft achtergelaten weerspiegelen hem.

Hyponiemen

   

anderhalvemetercirkel breedtecirkel dagcirkel declinatiecirkel draaicirkel eenheidscirkel flexiecirkel geurcirkel graancirkel grootcirkel hindercirkel hoogtecirkel kleincirkel kleurencirkel kromtecirkel kwaliteitscirkel kwartcirkel kwintencirkel lengtecirkel lichtcirkel maancirkel meridiaancirkel middencirkel negenpuntscirkel noordpoolcirkel ongevalcirkel parallelcirkel pedofielencirkel poolcirkel puntcirkel raakcirkel repetitiecirkel schemeringscirkel schroefcirkel slagcirkel snijcirkel stankcirkel steekcirkel steencirkel telefooncirkel tovercirkel uurcirkel vicieuze cirkel wachtcirkel zonnecirkel zuidpoolcirkel

Afgeleide begrippen

   

circlip cirkelbaan cirkelbeweging cirkelbladroller cirkelboog cirkelboor cirkelbundel cirkelbus cirkelcanon cirkeldiagram cirkeldoorsnede cirkeldoorsnee cirkeldriehoek cirkelen cirkelgang cirkelgroep cirkelkegel cirkellezen cirkelloopster cirkelmaaier cirkelomtrek cirkelredenatie cirkelredenering cirkelring cirkelrond cirkelsector cirkelsegment cirkelsgewijs cirkelslag cirkelsnijder cirkelspeelster cirkelsudoku cirkelvorm cirkelvormig cirkelzaag gekielde cirkelslak noordse cirkelschelp

Vertalingen

    1.   

Bretons: kelc'h (br) m -ioù mv Chinees: 圓 (zh) Deens: cirkel (da) Duits: Kreis (de) m Engels: circle (en) Esperanto: Cirklo (eo) Fins: ympyrä (fi) Frans: cercle (fr) m Grieks: kyklo (el) Hebreeuws: עגול (he) /igul'/ Indonesisch: lingkaran (id), bundaran (id) Interlingua: circulo (ia) Italiaans: circolo (it) m cerchio

Japans: 円 (ja) (えん, en), 丸 (ja) (まる, maru) Latijn: circulus (la), circulum (la) Oekraïens: Коло (uk) Pools: okrąg (pl) m, krąg (pl) m Portugees: círculo (pt) m Roemeens: cerc (ro) o Russisch: круг (ru) m Sloveens: Krog (sl) Spaans: círculo (es) m Tsjechisch: kolo (cs) o, kruh (cs) m Vietnamees: vòng (vi) Zweeds: cirkel (sv)

Werkwoord

vervoeging van
cirkelen

cirkel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van cirkelen
   

   • Ik cirkel. 

2. gebiedende wijs van cirkelen
   

   • Cirkel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van cirkelen
   

   • Cirkel je? 

Gangbaarheid

• Het woord cirkel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "cirkel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Deens

Zelfstandig naamwoord

cirkel

1. (wiskunde) cirkel

Verwijzingen

• cirkel in:
  Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
  Den Dankse Ordbog op website:ordnet.dk

Zweeds

Zelfstandig naamwoord

cirkel

1. (wiskunde) cirkel