grijpen

Nederlands

naamwoord van handeling
zelfstandig	bijvoeglijk
grijpen	grijpend
grip	gegrepen
greep

Uitspraak

• Geluid:  grijpen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈɣrɛipə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• grij·pen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘pakken’ voor het eerst aangetroffen in 1240
• van Middelnederlands gripen

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
grijpen	greep	gegrepen
klasse 1	volledig

Werkwoord

grijpen

1. plotseling iets of iemand beetpakken

   • Hij wist snel de peuter te grijpen voor deze in de kolkende rivier viel. 

   ▸ Terwijl de jonge assistent de gegevens van zijn Franse identiteitskaart invoerde, had ik de neiging om zijn ID te grijpen en te fotograferen, alsof zijn administratieve nummers met het verlaten van de Camino ineens belangrijker voor me Zijn.

2. met kracht iets pakken

   ▸ Gehaast stap ik uit de cabine, waarbij ik uitglijd en me nog net weet vast te grijpen aan de wasbak.

   ▸ Op 14 juli 2014 demarreert Nibali op drie kilometer voor de top. De Siciliaan grijpt de leiderstrui en staat die niet meer af.

3. emotioneel ergens door geraakt worden

   ▸ Ik vond het verbijsterend om te horen hoeveel indruk de trail destijds op deze man had gemaakt. Zou ik over 35 jaar ook nog zo gegrepen zijn door deze ervaring?

4. naast grijpen: iets missen, iets niet te pakken kunnen krijgen

   ▸ Zij grijpen dus naast de 1.000 euro tegemoetkoming en moeten wachten tot een volgende ronde. Het loket gaat op 1 september en 1 november opnieuw open. Degenen die zich wel hebben kunnen aanmelden, krijgen binnen enkele dagen hierover een bericht.

Hyponiemen

   

aangrijpen afgrijpen beetgrijpen begrijpen ernaast grijpen ineengrijpen ingrijpen misgrijpen omgrijpen opgrijpen overgrijpen plaatsgrijpen rondgrijpen teruggrijpen toegrijpen vastgrijpen vergrijpen vooruitgrijpen

Afgeleide begrippen

   

Grijpskerk grijpachtig grijparm grijpbaar grijpemmer grijper grijperig grijpgraag grijphaak grijpijzer grijpstaart grijpster grijpstuiver grijpterrein grijpvogel grijpzone

Uitdrukkingen en gezegden

• De gelegenheid bij de haren grijpen of pakken

gebruik maken van een gegeven mogelijkheid

• de kans grijpen

gebruik maken van een gegeven mogelijkheid

∗ Het aardewerk en het porselein staan te glanzen in de pronkkeuken, het paarlemoer glinstert in het inlegwerk, en als Nella ziet dat alle talgkaarsen zijn vervangen door waskaarsen, grijpt ze haar kans en snuift ze de heerlijke geur ervan op.

• De koe bij de horens grijpen (pakken of vatten)

• Grip / greep op iets krijgen

• Iemand bij de kladden grijpen

Iemand bij zijn kleren grijpen

• Van de gaffel in de greep vallen

• voor het grijpen liggen

iets makkelijk kunnen bereiken

∗ Maar toch zat ze hier, op het voeteneinde van haar moeders bed, terwijl er een onafhankelijk leven voor het grijpen lag.

Vertalingen

    1. plotseling iets of iemand beetpakken   

Duits: ergreifen (de), greifen (de) Engels: seize (en), grip (en), catch (en), grasp (en) Frans: saisir (fr), empoigner (fr)

Noors: knipe (no) Nynorsk: knipe (nn) Pools: chwycić (pl) Spaans: coger (es), agarrar (es), asir (es), acapillar (es)

Zelfstandig naamwoord

de grijpen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord grijp

Gangbaarheid

• Het woord grijpen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "grijpen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.