proberen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  proberen    (hulp, bestand)
• IPA: /proˈberə(n)/

Woordafbreking

• pro·be·ren

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Latijn, in de betekenis van ‘beproeven’ voor het eerst aangetroffen in 1440
• Afkomstig van:

Middelnederlands: proberen (bewijzen)

Latijn: probare met het achtervoegsel -eren

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
proberen	probeerde	geprobeerd
zwak -d	volledig

Werkwoord

proberen

1. overgankelijk testen

   • Vandaag mocht ik dus een echt Deens broodje met Hollandse kaas proberen. 

2. overgankelijk onderzoeken

   ▸ Dit moest ik ook eens proberen.

3. overgankelijk iets met succes trachten te beëindigen waarvan men niet weet of het gaat lukken

   ▸ Tentamenweek of niet, studenten, promovendi en andere medewerkers van de afdeling Aardwetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam voeren vandaag actie. Ze proberen het voorgenomen besluit om hun studie en banen weg te bezuinigen tegen te houden. En niet alleen zij maken zich zorgen: ook het werkveld luidt de noodklok. Een petitie tegen het plan is al meer dan 8000 keer getekend.

   ▸ Deze fabrikanten proberen elkaar flink af te troeven. "Er is echt een innovatie-oorlog gaande. Omdat er nu zo veel concurrentie is, probeert iedereen nieuwe functies in een auto te stoppen", zegt Van Dillen. Niet elke innovatie is volgens hem even geslaagd. "Veel van de nieuwe Chinese auto's hebben een waslijst aan innovaties waar mensen waarschijnlijk niet veel van zullen gebruiken."

   • In Groot-Brittannië zijn twee vrouwen gearresteerd die probeerden een dood familielid aan boord van een vlucht naar Berlijn te krijgen. 

Synoniemen

• [1] beproeven, uitproberen, uittesten
• [3] pogen, trachten

Antoniemen

• [3] opgeven, stoppen

Verwante begrippen

• [2] palperen, uitdiepen
• [3] experimenteren, poging

Vertalingen

    1. testen   

Duits: ausprobieren (de), testen (de) Engels: try (en) Noors: teste (no), utprøve (no)

Nynorsk: teste (nn), utprøve (no) Pools: próbować (pl) Spaans: probar (es), ensayar (es)

    2. onderzoeken   

Duits: probieren (de), untersuchen (de) Engels: try (en) Noors: prøve (no), undersøke (no)

Nynorsk: prøve (nn), undersøkje (no) Pools: próbować (pl) Spaans: probar (es), ensayar (es)

    3. iets met succes trachten te beëindigen waarvan men niet weet of het gaat lukken   

Duits: versuchen (de) Engels: try (en) Noors: prøve (no), forsøke (no)

Nynorsk: prøve (nn), forsøkje (nn) Pools: próbować (pl) Spaans: probar (es), tratar (es)de, intentar (es) Waals: sayî (wa), asprover (wa)

Onderstaande vertalingen dienen nagekeken te worden en omgezet in de bovenstaande tabellen. Nummers na de vertalingen komen niet noodzakelijk overeen met de opgegeven definities. Voor meer uitleg zie WikiWoordenboek:Hoe vertalingen nakijken.

    1.   

Arabisch: حاول (ar) Esperanto: provi (eo) Fins: kokeilla (fi) Frans: tacher (fr), tenter (fr), essayer (fr) Hongaars: próbálni (hu), megpróbálni (hu), kipróbálni (hu) Italiaans: tentare (it), provare (it), cercare (it) Japans: 試みる (ja), こころみる (ja) (kokoromiru) Koreaans: 해보다 (ko) (haeboda)

Marathi: प्रयत्न (mr) (prayatna) Papiaments: trata Portugees: tentar (pt) Russisch: пытаться (ru) Telugu: ప్రయత్నించు (te) (prayatniMchu) Zweeds: försöka (sv)

Gangbaarheid

• Het woord proberen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "proberen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.