als

Uit WikiWoordenboek
Andere schrijfwijzen Niet te verwarren met: AlsAl's, ALS


Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • als
Woordherkomst en -opbouw
  • In de betekenis van ‘onderschikkend voegwoord’ voor het eerst aangetroffen in 1200 [1]
Middelnederlands: alse
Oudnederlands: also
Germaans: *alla- + *swē "alles op zich"
  • Verwant in Germaans:
Oudsaksisch: also
Engels: as (Oudengels: ealswa)
Fries: as (Oudfries: alsa)
Duits: als (Oudhoogduits: also)

Voegwoord

als

  1. wanneer
    • Als het avond is koelt het meestal snel af. 
  2. indien
    • Dit wordt alleen ingeruild als de verpakking nog gesloten is. 
  3. in de hoedanigheid van, de rol hebbende of spelende
    • Als wijkbewoner wil ik u zeggen dat het hier prettig wonen is. 
  4. in de gedaante van, in de vorm van, onder de benaming van
    • Hij sloeg het bestand als .pdf op. 
    • We kennen het tegenwoordig als Paleis Noordeinde. 
  5. in sommige vergelijkingen
    1. even ... als
      Ik ben even dik als Dik Trom.
      Dit is even dik als dat andere bord.
    2. zo ... als
      Dit is zo dik als een boomstam.
    3. zowel ... als
        Het was het toentertijd nog raadselachtig bezit aan specifiek boekhandelcatalogi, zoowel fonds-, antiquariaats-, als veilingcatalogi, raadselachtig naar kwaliteit als naar kwantiteit.[3]
       Vooral omdat het gebied dat hun voor eigen gebruik was toegewezen op Kungsholmen lag met uitzicht op zee. Dat garandeerde zowel waardevermeerdering als stijgende huuropbrengsten.[4]
    4. (niet-standaardtaal), (spreektaal) na een vergrotende trap van een bijvoeglijk naamwoord of bijwoord, i.p.v. het in dit geval als correct beschouwde dan [1]
      Hij is groter als ik.
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Uitdrukkingen en gezegden
Spreekwoorden
  • als de berg niet tot Mohammed komt, zal Mohammed tot de berg gaan
  • als de ene hand de ander wast worden ze allebei schoon
  • als de herder verdwaalt dolen de schapen
  • als de nood het hoogste is, is de redding nabij
  • als de vos de passie spreekt, boer pas op je ganzen
  • als de vos de passie spreekt, boer pas op je kippen
  • als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan
  • als er een schaap over de dam is, volgen er meer
  • als hadden geweest is, is hebben te laat
  • als het getij verloopt, moet men zijn bakens verzetten of verzet men de bakens
  • als het kalf verdronken is, dempt men de put
  • als het melk regent, staan mijn schotels omgekeerd
  • als het schip lek is, gaan de ratten van boord
  • als het water zakt, dan kraakt het ijs
  • als je hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand
  • als katten muizen, mauwen ze niet
  • als men over de duivel spreekt, dan trapt men hem op zijn staart
  • als twee honden vechten om een been, loopt de derde er mee heen
  • haastige spoed is zelden goed/maar haast je als het moet
snel dingen afhandelen, kan bijna nooit goed eindigen
  • het is zo lang als het breed is
hoe er ook naar iets gekeken wordt maakt niet uit, de uitkomst is altijd hetzelfde
  • men moet de boom buigen als die jong is
goede gewoonten kunnen het beste al jong worden aangeleerd
  • men moet het ijzer smeden als het heet is
je moet op het juiste moment de kansen grijpen en dingen doen
  • wat baten kaars en bril, als den uil niet zien en wil
het heeft geen zin iemand te helpen die toch niet wil meewerken
  • zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen
door te sparen vergaart men uiteindelijk een grote som geld
Vertalingen
Anagrammen

Gangbaarheid

100 % van de Nederlanders;
100 % van de Vlamingen.[5]

Verwijzingen

  1. "als" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org
    ; ISBN 90 204 2045 3
  2. als op website: Etymologiebank.nl
  3. Bronlink Weblink bron
    Vries, Anne Gerard Christiaan de (1872-) Dronckers, Emma (1889-) Brouwer, G. J.
    “Catalogus der bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels te Amsterdam ...” (1920), M. Nijhoff
  4. Jan Guillou (vert. Bart Kraamer)
    “Kop in het zand” (2015), Uitgeverij Prometheus, ISBN 9789044628142
  5. Bronlink geraadpleegd op 28 april 2020 Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be


Duits

Uitspraak
Woordafbreking
  • als

Voegwoord

als

  1. als
  2. aangezien, omdat
  3. dan (na vergrotende trap)
  4. toen
    «Als ich dort war, ...»
    Toen ik daar was, ...