adem

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  adem    (hulp, bestand)
• IPA: /adəm/

Woordafbreking

• adem

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘ingeademde lucht’ voor het eerst aangetroffen in 1240
• afgeleid van asem

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	adem	-
verkleinwoord	adempje	adempjes

Zelfstandig naamwoord

de adem m

1. (medisch) de lucht die levende wezens in zich opnemen en weer uitdrijven

   • De benauwde patiënt kreeg geen adem meer. 

   ▸ Het is de dag voordat de Tour de France de gevreesde helling in de Vogezen aandoet. Liefhebbers klauteren alvast naar adem happend en met knarsende ketting naar boven.

Verwante begrippen

• asem

Hyponiemen

• levensadem

Afgeleide begrippen

   

ademanalyse ademautomaat adembenemend adembuis ademcentrum ademen ademexcursie ademferment ademfrequentie ademhalen ademloos ademlucht ademnood adempauze ademsteun ademstilstand ademstokkend ademstoot ademteken ademtest ademtocht kortademig

Uitdrukkingen en gezegden

• buiten adem zijn

door grote inspanning heel snel en diep moeten ademen, hijgen

• een lange adem (nodig) hebben

een groot uithoudingsvermogen (nodig) hebben, heel geduldig zijn

∗ Vandaag begint de landelijke "Zet 'm Op"-campagne, met als doel dat meer Nederlanders vrijwillig kiezen voor een fietshelm. "Dit soort veranderingen kunnen slagen", zegt gedragswetenschapper Inge Merkelbach van de Erasmus Universiteit. "Maar het zal een traject van de lange adem worden."

• op adem komen

tot rust komen, uitrusten

• Moest vroeger een groep hijgende mannen proberen in een mum van tijd nieuwe decors te zetten bij iedere scènewisseling, Nu gaat het elektronisch met een druk op de knop. Het nadeel is natuurlijk dat je als bezoeker geen tijd meer krijgt om je neus te snuiten of gewoon even op adem te komen.  

• de adem inhouden

zeer gespannen zijn

•  Rondom Albert hield iedereen even de adem in. Toen barstte het geschreeuw los. De smeerlappen. Die moffen zijn nog geen steek veranderd, wat een smerig tuig! Barbaren, enz. En dan ook nog een jonge en een oude man!  

Vertalingen

    1.   

Mandarijn: 呼吸 (zh) (hūxī) Deens: ånde (da) Duits: Atem (de) m Engels: breath (en) Fins: hengitys (fi) Frans: souffle (fr) Indonesisch: napas (id) Japans: 息 (ja) (いき, iki)

Grieks: ανάσα (el) v (anása) Lingala: mpéma (ln) Portugees: hálito (pt) Russisch: дыха́ние (ru) (dyxánije) Slowaaks: dych (sk) m Spaans: aliento (es) m Zweeds: andedräkt (sv) Turks: nefes (tr)

Werkwoord

vervoeging van
ademen

adem

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van ademen
   

   • Ik adem. 

2. gebiedende wijs van ademen
   

   • Adem! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van ademen
   

   • Adem je? 

Gangbaarheid

• Het woord adem staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "adem" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Middelnederlands

Zelfstandig naamwoord

adem

1. (medisch) adem; de lucht die levende wezens in zich opnemen en weer uitdrijven