Naar inhoud springen

omtrekken

Uit WikiWoordenboek

(klemtoonhomogram)

  • om·trek·ken
stamtijd
onbepaalde
wijs
verleden
tijd
voltooid
deelwoord
omtrekken
trok om
omgetrokken
klasse 3 volledig [A]

[A] ómtrekken

  1. overgankelijk iets uit een staande positie brengen door het met een krachtige beweging naar je toe te halen
    1. overgankelijk omver smijten, neerhalen
      • Bij het omtrekken van het muurwerk van het kasteel zullen grote delen op het gewelf terecht zijn gekomen. [3]
    2. overgankelijk (figuurlijk) van een verheven positie beroven, omverwerpen
      • Ze zetten je als KGB-agent neer die het koningshuis wil omtrekken, (…) [4]
    3. overgankelijk in een gekantelde positie brengen, overhalen
      • Mijn vader had er ook plezier in mijn broer en mij de weetjes van een spoorman bij te brengen: waarom de wagenmeester met zijn hamer op de wielen sloeg, hoe een wissel werd omgetrokken, (…) [5]
  2. overgankelijk er de randen van aangeven, er de contouren van markeren
    1. overgankelijk ergens een lijn omheen tekenen
      • De derde en de vierde les werden besteed aan het omtrekken van de potloodlijnen met inkt en de laatste stap was het inkleuren met gewassen inkt. [6]
    2. overgankelijk (figuurlijk) denkbeeldig markeren
      • In de verte zagen wij een zwakke branding spatten tegen de rotspunten van Nordnaes en die omtrekken met een lijn van wit en bobbelend schuim; (…) [7]
    3. overgankelijk eromheen geplaatst zijn, eromheen aangebracht zijn
      • De ornamentatie beperkt zich tot enkele lijnen die langs de hals en de onderkant van de mantel omgetrokken zijn. [8]
  3. overgankelijk een draaiende beweging veroorzaken door iets met enige kracht naar je toe te halen
    1. overgankelijk door trekkracht laten ronddraaien
      • (…) door schimmels omgetrokken caroussels, (…) [9]
    2. overgankelijk door rukken in een andere stand draaien
      • Raas worden omgetrokken, touwen gevierd en weer vastgesjord. [10]
  4. overgankelijk (verouderd) verwisselen door aan- en uitdoen (van kousen en schoeisel, om te voorkomen dat ze ongelijkmatig slijten)
    • De laarzen waren gauw losgeveterd, de roodbruine kousen afgestroopt en omgetrokken. [11]
  5. onovergankelijk ergens omheen gaan
    • Onze derde groep was omgetrokken en kwam juist op tijd in aktie, onzichtbaar achter een bosrand. [12]
  6. onovergankelijk (verouderd) rondreizen
    • Trek nu om, door alle stammen van Israël, van Dan tot Ber-seba toe, en tel het volk, opdat ik het getal des volks wete. [13]

[A] de ómtrekkenmv

  1. meervoud van het zelfstandig naamwoord omtrek
    1. buitenranden, contouren
      • De foto is niet overdreven scherp, vooral de grote karakteristieke omtrekken worden duidelijk weergegeven: zo tekent hij het gezicht. [14]
    2. nabijgelegen plek(ken) (het meervoud is hier vooral versterkend bedoeld)
      • In geen omtrekken nog enige intelligentsia te bekennen, tenzij je de joden en de zelfstandigen daarmee zou verwarren. [15]
    3. (figuurlijk) globale, niet uitgewerkte weergave, contouren, schets
      • Kunt u dan in omtrekken uw loopbaan als antiquaar beschrijven? [16]

[B] omtrékken

stamtijd
onbepaalde
wijs
verleden
tijd
voltooid
deelwoord
omtrekken
omtrok
omtrokken
klasse 3 volledig [B]
  1. overgankelijk (militair) troepen zo langs een tegenstander heen verplaatsen dat het mogelijk wordt zijn verbindingen af te snijden of hem van achteren aan te vallen
    • Als de gehele stelling aan beide flanken aansloot op een andere stelling of hindernis, was de linie niet snel te omtrekken. [17]
  2. overgankelijk (verouderd) omringen, hullen
    • Zy liet die omtrekken met eenen muer van 60 mylen lang, 200 cubitus hoog en 50 dik. [18]
  3. overgankelijk (verouderd) afbakenen
    • Dan komen de prinsen te paard om de grenzen van de dodenplaats te omtrekken: (…) [19]
98 % van de Nederlanders;
98 % van de Vlamingen.[20]
  1. Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  2. Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  3. Sprokholt, H.
    "Het kasteel" in:
    Denslagen, W.
    Gouda. (2001) Waanders, Zwolle / Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist
    ; ISBN 9040095159; p. 46/47; geraadpleegd 2016-05-14
  4. Oltmans, W.
    Memoires 1982. (2013) Papieren Tijger, Breda
    ; ISBN 9789067282864; p. 27; geraadpleegd 2016-05-14
  5. Verheul, K.
    "De letters" in: Tirade. jrg. 33 nr. 324 (september/oktober 1989) G.A. van Oorschot, Amsterdam
    ; p. 387; geraadpleegd 2016-05-14
  6. Pels, I.
    "Striptekenaars bewerken Haar Kunstzinnige ontwikkeling via strips in de klas" in: Tsjip/Letteren. jrg. 14 nr.2 (juni 2004) ThiemeMeulenhoff, Utrecht / Zutphen
    ; p 22; geraadpleegd 2016-05-14
  7. Kalff, S.
    "Een 'springtochtje' naar Bergen." in: Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. jrg. 10 deel 19 (januari-juni 1900) Uitgevers-Maatschappy 'Elsevier', Amsterdam
    ; p. 249; geraadpleegd 2016-05-14
  8. Peeters, C.J.A.C.
    De Sint Janskathedraal te 's-Hertogenbosch. (1964) Staatsuitgeverij, Den Haag / Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist
    ; p. 430; geraadpleegd 2016-05-14
  9. Querido, I.
    De Jordaan: Amsterdamsch epos. Deel 3: Manus Peet. 13e druk (na 1922) Scheltens & Giltay, Amsterdam
    ; p. 94; geraadpleegd 2016-05-14
  10. Kerkwijk, H.van
    Komplot op volle zee. 2e druk (1969) Uitgeverij Ploegsma, Amsterdam
    ; p. 74; geraadpleegd 2016-05-14
  11. Scharten-Antink, M.
    Sprotje. (1905) Mij. voor goede en goedkoope lectuur, Amsterdam
    ; p. 53;
  12. Jong, A.M. de
    Frank van Wezels roemruchte jaren & Notities van een landstormman. 3e druk (1969) Em. Querido's Uitgeverij, Amsterdam / Antwerpen
    ; p. 387; geraadpleegd 2016-05-14
  13. Statenvertaling
    2 Samuel 24:2 (1888) op website: statenvertaling.net
    ; geraadpleegd 2016-05-14
  14. Vos, J. de
    " Beeldende kunst. Henri Berssenbrugge, schoonheid en niets dan dat" in: Ons Erfdeel. jrg. 44 nr. 3 (mei/juni 2001) Stichting Ons Erfdeel, Rekkem / Raamsdonksveer
    ; p. 439/440; geraadpleegd 2016-05-14
  15. Vancraeynest, S.
    "Handgeschreven, mondgebraakt. Per taal door zeven eeuwen Vlaanderen 1302-2002 (fragment)" in: Tiecelijn. jrg. 16 nr. 2 (juni 2003) Vzw Tiecelijn-Reynaert / Marcel Ryssen, Sint-Niklaas
    ; p. 82; geraadpleegd 2016-05-14
  16. Buijnsters, P.J.
    "In memoriam dr. Hans Ludwig Gumbert (1903-1994) " in: De boekenwereld. jrg. 11 nr. 2 (december 1994) Uitgeverij Matrijs, Utrecht
    ; p. 50; geraadpleegd 2016-05-14
  17. Middelkoop, T. van
    "Stellingen en linies in het strategisch plan van generaal Winkelman, 1940" in: Jaarboek Monumentenzorg 2004. Op weerstand gebouwd. Verdedigingslinies als militair erfgoed. (2004) Waanders Uitgevers, Zwolle / Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist
    ; ISBN 9040090254; p. 32; geraadpleegd 2016-05-13
  18. Van Vaernewyck, M.
    De historie van Belgis. (1829) D.J. Vanderhaeghen, Gent
    ; p. 83; geraadpleegd 2016-05-13
  19. Ramondt, M.
    "Simon Vestdijk's dodenwake." in: De Nieuwe Taalgids. jrg. 48 (1955) J.B. Wolters, Groningen, Djakarta
    ; p. 336; geraadpleegd 2016-05-13
  20. Bronlink geraadpleegd op 28 april 2020 Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be