deze

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  deze    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdezə / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• de·ze

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘aanwijzend voornaamwoord’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1130

Aanwijzend voornaamwoord

deze

1. aanduiding voor dichtbijzijnde dingen, dieren of mensen als daarvan het lidwoord 'de' is

   • Mag ik deze pen? 

   ▸ We besloten allemaal tegelijk af te dalen om elkaar tijdens de steile stukken bij te kunnen staan. We waren niet goed voorbereid op deze omstandigheden. Slechts vier mensen, waaronder ik, hadden microspikes voor onder hun schoenen.

2. aanduiding voor het laatst genoemde als daarvan het lidwoord 'de' is

   • Hij riep zijn dochter maar deze kwam niet. 

   ▸ De gemeente Den Haag is tevreden. Wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) noemt de uitspraak een duurzame mijlpaal. "Deze uitspraak laat zien dat gemeenten niet machteloos zijn, maar wel degelijk instrumenten hebben om de klimaatcrisis aan te pakken."

   ▸ Als de wind hard van het vaste land afblaast, is het gevaar dat als je op je luchtbed ligt, je te ver afdrijft. Als het goed is hangt in deze situatie ook de oranje windzak uit.

Afgeleide begrippen

• Vroeger werden in formeel taalgebruik onderstaande naamvallen gebruikt, die nu alleen nog in versteende uitdrukkingen of archaïsch taalgebruik voorkomen.

	enk			mv
	m	v	o
nominatief	deze	deze	dit	deze
genitief	dezes	dezer	dezes	dezer
datief	dezen	dezer	dezen	dezen (v ook: dezer)
accusatief	dezen	deze	dit	deze

Verwante begrippen

• dit, dat, die

Vertalingen

    1. aanduiding voor dichtbijzijnde dingen, dieren of mensen   

Engels: this (en), these (en) Nedersaksisch: disse (nds)

Papiaments: aki Tsjechisch: tento (cs) m, tato (cs) v, omv, toto (cs) o, tito (cs) mbezieldmv, tyto (cs) monbezieldmv, vmv

Gangbaarheid

• Het woord deze staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "deze" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.