optreden

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  optreden    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈɔptredə(n) / (3 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ˈɔp.tre.də(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ˈɔp.tre.də(n)/
  • (Limburg): /ˈɔp.tre.də(n)/

Woordafbreking

• op·tre·den

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  op bw  en  treden ww 

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
optreden	trad op	opgetreden
klasse 5	volledig

Werkwoord

optreden

1. ergatief, inergatief voor een publiek bepaalde handelingen verrichten, bijvoorbeeld in kunstzinnige zin

   • Hij trad een aantal malen op met die toneelvereniging. 

   ▸ Het was alsof er sinds het einde van de negentiende eeuw niets meer was veranderd en alsof ze personages waren die in de verkeerde tijd speelden, omringd door de afgedankte decorstukken van een optreden tussen de schuifdeuren.

   ▸ Het drukbezochte festival Down the Rabbit Hole had afgelopen weekend te kampen met meerdere last-minute afzeggingen, onder meer wegens coronabesmettingen. Een optreden gaat wel vaker niet door op het laatste moment, maar corona heeft die kans vergroot. Wat gebeurt er als een artiest vlak voor het geplande optreden geen acte de presence op een festival kan geven?

2. ergatief, inergatief controlerende of bestraffende maatregelen uitvoeren

   • Het wordt tijd dat de politie eens flink daartegen optreedt. 

   ▸ Het was alsof ze me tot de orde had geroepen; haar onverwachte harde optreden verzuurde de aangename sfeer in de tuin, en zelfs de bijen leken stil te vallen.

3. ergatief in bepaalde gevallen gebeuren

   • Deze fout treedt alleen op wanneer er geen enkel gegeven ingevoerd wordt. 

   ▸ Atoomkernen van ijzer kunnen echter niet fuseren tot zwaardere kernen zonder toevoer van energie, dus na de siliciumverbranding kan er geen nieuwe kernreactie optreden die energie oplevert.

Opmerkingen

• Het werkwoord wordt soms als ergatief dan weer als inergatief behandeld, in sommige betekenissen wat meer het een dan het ander.

Vertalingen

    1. voor een publiek bepaalde handelingen verrichten, bijvoorbeeld in kunstzinnige zin   

Duits: aufführen (de), spielen (de) Engels: perform (en) Fins: esittää (fi) Frans: jouer (fr) (acteur), danser (fr) (danser), chanter (fr) (zanger)

Pools: występować (pl) Schots-Gaelisch: gabh (gd) Telugu: ప్రదర్శించు (te) (pradarSimchu) Zweeds: agera (sv)

    2. controlerende of bestraffende maatregelen uitvoeren   

Engels: act (en)

    3. in bepaalde gevallen gebeuren   

Engels: occur (en)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	optreden	optredens
verkleinwoord	optredentje	optredentjes

Zelfstandig naamwoord

het optreden o

1. een kunstzinnig verschijnen voor een publiek

   • Na aantal optredens in het buitenland keerde hij naar Vlaanderen terug. 

   ▸ Dat maakt de zangeres vrijdagavond bekend bij een optreden in het Olympisch Stadion in Amsterdam.

   ▸ Het was alsof er sinds het einde van de negentiende eeuw niets meer was veranderd en alsof ze personages waren die in de verkeerde tijd speelden, omringd door de afgedankte decorstukken van een optreden tussen de schuifdeuren.

   ▸ De beroemdheden komen nog altijd. Henriroux: 'Een paar dagen geleden hadden we Stevie Wonder nog, na zijn optreden op het jazzfestival van Vienne.'

Hyponiemen

   

dansoptreden gastoptreden muziekoptreden politieoptreden privéoptreden

Vertalingen

    1. een kunstzinnig verschijnen voor een publiek   

Duits: Auftritt (de) m Engels: performance (en)

Papiaments: aktuashon

Gangbaarheid

• Het woord optreden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "optreden" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.