kartuizer

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kartuizer    (hulp, bestand)
• IPA: / kɑrˈtœyzər / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• kar·tui·zer

Woordherkomst en -opbouw

• [1] van middeleeuws Latijn cartusianus, afgeleid van Cartusius als vertaling van Frans Chartreuse als plaatsaanduiding voor het in 1084 door Sint-Bruno gestichte eerste klooster in het onherbergzame Massif de la Chartreuse , in de betekenis van ‘monnik van de orde van Sint-Bruno’ aangetroffen vanaf 1552
• [2] genoemd naar de gelijknamige kloosterorde, maar de precieze reden is onzeker; in de betekenis van ‘kattensoort’ aangetroffen vanaf 1761
• [4] (verkorting) van kartuizer anjer of kartuizerbloem, zo genoemd omdat deze plant vroeger door de kartuizer monniken werd gekweekt om er zeep en reumamedicijn van te maken

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kartuizer	kartuizers
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de kartuizer m

1. (religie) kloosterling van de strenge contemplatieve orde van Sint-Bruno

   ▸ Eenzaamheid en rust tekenen de kloosterorde van de kartuizers.

   ▸ Het resultaat is een documentaire die volgens de publiciteitscampagne „een meditatie over het leven” is. We hoeven niet te weten wie kartuizers zijn. We moeten ons gedurende die drie uur zelf een beetje kartuizer gaan voelen.

2. ras van mollige huiskatten met een kortharige, blauwgrijze vacht, felle, oranjegele ogen en een vrij grote ronde kop met kleine oren
   Kartuizers zijn goede muizenvangers en prettige gezelschapsdieren.

   ▸ Snel wijdde hij enkele rituele lofzangen aan haar, passend bij de karakteristieke gratie en deugden van een kat van het ras der kartuizers, klein en volmaakt. “Mijn beertje met dikke wangetjes... Fijn-fijn-fijn poesje... Mijn blauw duifje... Parelkleurig duiveltje.”

3. (paardrijden) ras van dressuurpaarden uit Andalusië
4. (plantkunde) korte benaming voor Dianthus carthusianorum 

• 
  1. Portret van een kartuizer uit 1446.
• 
  2. Deze kartuizer is een mannetje.
• 
  3. Twee spelende kartuizers.
• 
  4. Een bloeiende kartuizer.

Synoniemen

• [2] chartreux
• [3] cartujano
• [4] kartuizer anjer, kartuizeranjelier, kartuizerbloem

Hyperoniemen

• [2] huiskat

Verwante begrippen

• [1] mannelijke vorm van kartuizerin

[2] kattenrassen:

•  angorakat  
•  lapjeskat  
•  manxkat  
•  napoleon  
•  siamees  
•  tibetaan  +

Afgeleide begrippen

• kartuizeranjelier
• kartuizerbloem
• kartuizerklooster
• kartuizermonnik
• kartuizernon
• kartuizerorde
• kartuizerpoeder

Vertalingen

    1. kloosterling van de strenge contemplatieve orde van Sint-Bruno van Keulen   

Spaans: cartujano (es) m, cartujo (es) m

	stellend
onverbogen	kartuizer
verbogen

Bijvoeglijk naamwoord

kartuizer

1. van de kartuizers

   ▸ Hij treedt uit wanhoop of berekening in een kartuizer klooster in.

Afgeleide begrippen

• kartuizer anjer

Vertalingen

    1.   

Spaans: cartujano (es), cartujo (es)

Gangbaarheid

• Het woord kartuizer staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kartuizer" herkend door:

44 %	van de Nederlanders;
67 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.