paternoster

Niet te verwarren met: Paternoster

Nederlands

1. Een paternoster tijdens de kerstzang (Den Haag, 1958).

3. Een schematische voorstelling van de werking van een paternoster (lift).

Uitspraak

• Geluid:  paternoster    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌpatərˈnɔstər / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

• pa·ter·nos·ter

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands pater noster van Latijn Pater noster "onze Vader", de beginwoorden van het gebed Onzevader
  • [2] omdat het gebedssnoer helpt om telkens na 10 weesgegroeten het Onzevader te bidden
  • [3], [4] omdat de constructie met een stapsgewijs rondgaande beweging aan het gebruik van het gebedssnoer doet denken

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	paternoster	paternosters
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

de paternoster m

1. (religie) als gebed uitspreken van het Onzevader
   Als naam van het gebed wordt Paternoster net als Onzevader met een hoofdletter geschreven volgens spellingregel 16.

   • Maar, zoals een bestuurder het verwoordt: ‘Als jij of je vader of moeder ligt te creperen van de pijn, gaat het niet helpen als iemand naast je een paternoster zit te bidden. Overigens: hoeveel mens is een mens nog als die volledig opgaat in het lijden?’  

2. (religie) christelijk gebedssnoer

   • Het is een constante gedurende de reis, hoe geloof en familieband verweven zijn. Jessica heeft een zak vol plastic wijwaterflessen mee om te vullen in de Jordaan. Jad koopt Palestijnse sjaals op verzoek van de familie. Maryse en Jessica nemen een paar paternosters uit Bethlehem mee naar Brussel.  

3. (bouwkunde) type lift met cabines die voortdurend rond blijven gaan

   ▸ De paternoster is niet ongevaarlijk. In 2012 viel een 81-jarige man in de liftschacht in het voormalige Ziggo-gebouw in Den Haag.

4. (scheepvaart) installatie voor baggerwerk met voortdurend rondgaande bakjes
5. (visserij) reeks vertakkingen aan een vislijn met behulp van staafjes die haaks op de vislijn zijn bevestigd, om zo met meer haakjes tegelijk te hengelen

   ▸ Op de golfbrekers was het sowieso oppassen geblazen. Als m’n lijn vastzat, omdat ’t werpklompje of paternoster ergens achter bleef steken, moest ik langs slijmgladde blokken afdalen.

Synoniemen

• [1] onzevader
• [2] rozenkrans
• [4] emmerbaggermolen

Hyponiemen

• dronkaardspaternoster

Afgeleide begrippen

• paternosterbeen, paternosterbol, paternosterboom, paternosterboon, paternosterboontje, paternosteren, paternostererwt, paternosterlift, paternosterwerk, paternosterzaad

Vertalingen

    1. (religie) christelijk gebed, het onze vader   

Engels: paternoster  (en)

Werkwoord

vervoeging van
paternosteren

paternoster

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van paternosteren
   

   • Ik paternoster. 

2. gebiedende wijs van paternosteren
   

   • Paternoster! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van paternosteren
   

   • Paternoster je? 

Gangbaarheid

• Het woord paternoster staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "paternoster" herkend door:

81 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.