ontsnappen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ontsnappen    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• ont·snap·pen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘ontkomen’ voor het eerst aangetroffen in 1648
• Afgeleid van snappen (betrappen) met het voorvoegsel ont-.

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
ontsnappen	ontsnapte	ontsnapt
zwak -t	volledig

Werkwoord

ontsnappen

1. ergatief aan gevangenschap, dreigende gevangenneming of ander gevaar ontkomen

   • Zij ontsnapten ternauwernood aan de neerstormende lawine. 
   • De jonge vrouw vertelt in Canadese media dat ze wilde ontsnappen aan het geweld van haar familie.  
   • Een kort ogenblik had de Koning erover gedacht een poging te doen om te ontsnappen. Maar de Zwartnekken hadden geen enkel risico genomen. Ze hadden zijn handen en voeten met koorden bij elkaar gebonden. Hij had zich onmogelijk zelf kunnen bevrijden.  

2. ontkomen aan een beklemmende situatie

   ▸ Ze doet een schietgebedje dat de houten traptreden niet onder haar voeten kraken en dat ze ongemerkt aan dit gesprek kan ontsnappen.

   ▸ 'Is het toneel haar manier om te ontsnappen?' Nella klapt haar waaier dicht en wijst ermee naar de mensen die nog in de zaal zijn achtergebleven.

   ▸ 'Ik lijk Julia wel,' zegt Thea, maar Otto Brandt heeft deze tragedie nooit gelezen en weet niets over de heldin die met drankjes haar ingewanden tijdelijk stillegt en haar dood voorwendt om aan haar tragische lot te ontsnappen en snel met haar grote liefde te worden herenigd.

3. (wielrennen)tijdens een wedstrijd door middel van een tempoversnelling uit een peloton of groep weg fietsen

   ▸ De Sardijn ontsnapt op 2,4 kilometer van de finish aan de wurggreep van Team Sky. Maar de verwachting dat hij het Froome in de Tour wel eens moeilijk zou kunnen maken, komt niet uit.

Uitdrukkingen en gezegden

• aan de aandacht ontsnappen

ontgaan, niet opmerken

Vertalingen

    1. aan gevangenschap, dreigende gevangenneming of ander gevaar ontkomen   

Duits: entkommen (de), entwischen (de) Engels: escape (en)

Papiaments: skapa Pools: uciekać (pl)

    2. tijdens een wedstrijd door middel van een tempoversnelling uit een peloton of groep weg fietsen   

Frans: s’échapper (fr)

Gangbaarheid

• Het woord ontsnappen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ontsnappen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.