ont-

Nederlands

Huidig bestand
224

Uitspraak

• IPA: / ɔnt / (1 lettergreep)

Woordherkomst en -opbouw

(erfwoord) Middelnederlands ont- Oudnederlands ant- Van Protogermaans *and-, anþ(a)-, vanwaar ook: het voegwoord en het voorvoegsel ant- in antwoord

Verwanten in andere Germaanse talen: Engels: an- in answer Duits: ent-, ant- in Antwort Gotisch: 𐌰𐌽𐌳- Zweeds: an-

Niet buiten Germaans.

Voorvoegsel

ont-

1. vormt een onscheidbaar werkwoord
   1. voor een werkwoord: geeft een beëindiging van een werking of een verwijdering aan

      • Iets ontvangen betekent iets uit andersmans handen krijgen. 

   2. voor een werkwoord: vormt een in de regel ergatief werkwoord dat het begin van een spontaan proces aanduidt

      • Ontbranden betekent spontaan in brand vliegen. 

   3. voor een zelfstandig naamwoord met het achtervoegsel -en: geeft een verwijdering van iets aan

      • Iets ontbladeren betekent bladeren verwijderen 

   4. voor een bijvoeglijk naamwoord + met het achtervoegsel -en: geeft de beëindiging van een hoedanigheid aan

      • Een klank ontronden betekent de klank minder gerond maken 
      • Het ontvetten van de keuken was een lastige klus. 

   5. voor een bijvoeglijk naamwoord + met het achtervoegsel -en: geeft het begin van een hoedanigheid aan

      • Iemand ontnuchteren betekent echter juist iemand nuchter maken, bijvoorbeeld door de dronkenschap te beëindigen. 
      • Op verzoek van de arts ontblootte hij zijn bovenlijf. 

2. lijkt soms zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden te vormen, als die zijn afgeleid van een niet gangbaar werkwoord dat met ont- gevormd is

   • De scheidsrechter was ontdaan door de grove overtreding. 
   • Zonder zijn secretaresse is de baas echt onthand. 
   • Met wat ontkreukvloeistof kun je kleren strijken met beter resultaat. 

Antoniemen

• [1.3]: be-; vgl. bebossen en ontbossen.
• [1.4]: in-; vgl. invetten en ontvetten.

Afgeleide begrippen

    enige nog in te voeren woorden met dit voorvoegsel

ont-sms'en ontadelen ontaromatiseren ontbenen ontbetene ontbetenen ontbloeien ontblokken ontboeien ontbolsteren ontbotten ontbreidelen ontbundelen ontbureaucratiseren ontchristenen ontdopen ontdoven ontfronsen ontgespen ontglanzen ontglazen ontglijden ontglimmen ontgloeien ontgloren ontgommen ontgoogelen ontgordelen ontgraven ontgrenzen ontgrijzen ontgrinden ontgrinten ontgrissen ontgroeven ontgronden onthalzen ontharsen ontheisteren onthoeken ontideologisering ontijzen ontindividualisering ontinkten ontkapen ontkappen ontkerstenen ontkisten ontkleien ontkluisteren ontknikken ontkokeren ontkorsten ontkronen ontlakken ontledigen ontleren ontlieven ontlijken ontmagnetiseren ontmaken ontmasten ontmelken ontmengen ontmeren ontmiddelen ontmijden ontmoeien ontmossen ontmuggen ontmunten ontmythologiseren ontnaaien ontnagelen ontnestelen ontpachten ontpakken ontpantseren ontpappen ontpennen ontpersen ontplanten ontpronken ontpunten ontrading ontratten ontredderen ontregenen ontreinigen ontremmen ontrennen ontridderen ontrijgen ontrijmen ontrijzen ontrimpelen ontritsen ontroesten ontroeten ontromen ontronden ontroven ontrukken ontrusten ontschakelen ontschaken ontschampen ontscharen ontscheuren ontschminken ontschoeien ontschorsen ontschotten ontschranken ontschubben ontschuilen ontschutteren ontsjachelen ontsjacheren ontslaken ontslakken ontsleutelen ontslibberen ontslijmen ontslippen ontsluimeren ontsluipen ontsnavelen ontsnellen ontsnipperen ontsparen ontspenen ontspiegelen ontspijkeren ontstapelen ontsterken ontstichten ontstoffen ontstoren ontstralen ontstressen ontstrijden ontstrikken ontstromen ontstuwen ontsuikeren onttoppen onttoveren onttroggelen onttrutten onttuieren onttuttelen ontvagen ontvaren ontvechten ontveinzen ontvilten ontvinken ontvlechten ontvlekken ontvlezen ontvliegen ontvloeien ontvlokken ontvlooien ontvonken ontvormen ontvriezen ontwaaien ontwasemen ontwassen ontwekken ontweldigen ontwellen ontwijden ontwinden ontwinnen ontwoekeren ontwoelen ontworden ontzadelen ontzakken ontzamelen ontzanden ontzeilen ontzinnen ontzippen ontzondigen ontzorgen ontzuigen ontzwachtelen ontzwangeren ontzwellen ontzwemmen ontzwerven ontzweven

Verwante begrippen

• voorvoegsels die onscheidbare werkwoorden vormen: be-, er-, ge-, her-, ver-