intransitief

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  intransitief    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈɪntrɑnziˌtif / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

• in·tran·si·tief

Woordherkomst en -opbouw

• van Latijn  intransitivus bn , op te vatten als afgeleid van transitief met het ontkennend voorvoegsel in-; in de betekenis van ‘onovergankelijk’ aangetroffen vanaf 1669

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	intransitief	intransitiever	intransitiefst
verbogen	intransitieve	intransitievere	intransitiefste
partitief	intransitiefs	intransitievers	-

Bijvoeglijk naamwoord

intransitief

1. (taalkunde) (van een werkwoord) zonder de mogelijkheid van een lijdend of meewerkend voorwerp

   • Het werkwoord 'zieken' is intransitief. 
   • In 1978 formuleerde Perlmutter, grotendeels zich baserend op observaties van het gedrag van Nederlandse intransitieve werkwoorden, de Unaccusativity Hypothesis. Intransitieve werkwoorden zijn volgens zijn hypothese op te delen in onaccusatieven, ook wel ergatieven (zoals ‘vallen’ en ‘gaan’) en onergatieven (zoals ‘fluiten’ en ‘zingen’).1. Ergatieve werkwoorden hebben in hun onderliggende structuur alleen een direct object, dat in de oppervlaktestructuur is verplaatst naar de subjectspositie 

2. (logica) (van relaties tussen twee elementen) waarbij als de relatie zowel tussen element 1 en 2 als element 2 en 3 bestaat, die relatie zeker niet tussen 1 en 3 bestaat

   • De relatie "is meer dan twee keer zo groot als" is intransitief. 

   ▸ De relatie ‘vader zijn van’ tussen mensen is intransitief.

Synoniemen

• [1] onovergankelijk

Vertalingen

    1. zonder de mogelijkheid van een lijdend of meewerkend voorwerp   

Duits: intransitiv (de) Engels: intransitive (en) Esperanto: netransitiva (eo) Fins: intransitiivinen (fi) Frans: intransitif (fr) Fries: lykhâldend (fy)

Italiaans: intransitivo (it) Papiaments: intransitivo Portugees: intransitivo (pt) Roemeens: intransitiv (ro) Sanskriet: अकर्मक (sa) Spaans: intransitivo (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	intransitief	intransitieven
verkleinwoord	intransitiefje	intransitiefjes

Zelfstandig naamwoord

het intransitief o

1. (taalkunde) onovergankelijk werkwoord

   • Het werkwoord 'zieken' is een intransitief. 

Synoniemen

• onovergankelijk
• ergatief

Antoniemen

• transitief

Vertalingen

    1. onovergankelijk werkwoord   

Duits: Intransitiv (de) o, Intransitivum (de) o Engels: intransitive (en)

Frans: intransitif (fr) m

Gangbaarheid

• Het woord intransitief staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "intransitief" herkend door:

51 %	van de Nederlanders;
67 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.