hurk

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  hurk    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈhʏr^ək / (1 of 2 lettergrepen)

Woordafbreking

• hurk

Woordherkomst en -opbouw

• [A] terugvorming uit het zelfstandig gebruikte  hurken ww  wordt aannemelijker geacht dan afleiding van dat werkwoord uit dit zelfstandig naamwoord, als enkelvoud sporadisch aangetroffen vanaf 1708 (zie vindplaats hieronder)
• [B] via Jiddisch (hourek) "onaangenaam persoon, slecht mens" van Hebreeuws חוֹרֵג (horeg) "afwijkend; crimineel; stief-"

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hurk	(hurken) *
verkleinwoord	hurkje	(hurkjes) *

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie als zelfstandig naamwoord}

Zelfstandig naamwoord

[A] de hurk v / m

1. houding waarbij men met gebogen knieën op de onderbenen rust

   • Soms is het lastig weer uit een hurk overeind te komen. 

   ▸ Eerst hadden we nog een poging gedaan om de boer, die enkel een lendendoek droeg, duidelijk te maken dat hij naar het naaste dorp moest lopen om hulp te halen; maar hij was niet uit de diepe hurk te krijgen waarin hij aanstonds was neergezonken.

   ▸ ⧖ Regt op haar aan treedende, kwam een van haar zonder spiets naa my toe, gaande op de hurk sitten, als voor deesen, ik wenkten hem op te staan, dat hy deed: (…)

2. (verouderd) een kind zo klein als iemand die op zijn hurken rust

   • Hij was nog maar een hurkje. 

Opmerkingen

• Het meervoud "hurken" heeft (onder meer) dezelfde betekenis en is dus voor wat betreft de betekenis niet het meervoud van "hurk".

Synoniemen

• [2]: uk

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] op de hurken
  met gebogen knieën op de onderbenen rustend
  (figuurlijk) alsof je een kind toespreekt

Werkwoord

vervoeging van
hurken

[A] hurk

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van hurken
   

   • Ik hurk. 

2. gebiedende wijs van hurken
   

   • Hurk! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van hurken
   

   • Hurk je? 

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hurk	hurken
verkleinwoord

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie als zelfstandig naamwoord}

Zelfstandig naamwoord

[B] de hurk m

1. (pejoratief) iemand die zich onaangenaam gedraagt door zich niet aan omgangsvormen te houden

   • Wat een hurk van een vent is dat, zeg... 

   ▸ ⧖ 't Was begrootelijk (jammer) maar wat zal je met zoo'n hurk (slecht mensch) beginnen?

Synoniemen

• [1]: hork (meer gebruikelijke uitspraakvariant)
• [1]: lomperik

Gangbaarheid

• Het woord hurk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.