zieden

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zieden    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈzidə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ˈzidə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ˈzidə(n)/

Woordafbreking

• zie·den

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘koken’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240
• Van het Oergermaanse *seuþan ("koken, zieden"). Cognaten zijn onder meer het Oufriese siatha (Fries siede), het Oudsaksische sioðan, het Oudhoogduitse siodan (Duits sieden), het Oudengelse sēoþan (Engels seethe) en het Oudnoorse sjóða (Zweeds sjuda).

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zieden	zood	gezoden
klasse 2	volledig

Werkwoord

zieden

1. overgankelijk droogkoken, [grondstoffen] zuiveren of raffineren door ze aan de kook te brengen; met name van pekel of suiker of zeep

   • In Zwijndrecht werd vroeger gezoden ter wille van de zoutwinning. 

2. overgankelijk [een chemische verbinding] bereiden door de grondstoffen te koken; met name van zeep, verf of vernis

   • Het productieproces van zeep begon vroeger door vet samen met loog te zieden, zodat het vet verzeepte. 

3. ergatief koken, zo heet zijn dat het kookpunt bereikt wordt

   • Laat de pan eerst heet worden, doe er dan boter in tot deze ziedt en leg ten slotte het vlees erbij. 

Afgeleide begrippen

• ziederij

Verwante begrippen

• waterzooi

Uitdrukkingen en gezegden

[2] van goed zout gezoden

• geraffineerd op basis van ruw zout, niet van een andere zilte stof

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zieden	ziedde	gezied
zwak -d	volledig

Werkwoord

zieden

1. koken
2. inergatief, (figuurlijk) ~ van [een (meestal negatieve) emotie]; hevig beroerd worden

   • Toen Agamemnon hem zijn beloofde krijgsbuit Bryseis onthield, ziedde Achilles van woede en trok zich terug in zijn tent. 

Afgeleide begrippen

• ziedend

Uitdrukkingen en gezegden

• [2]: zieden van woede

uitzonderlijk kwaad zijn

Vertalingen

    1. koken   

Duits: kochen (de), sieden (de)

Oudnoords: sjóða, vella

    1. hevig beroerd worden   

Duits: (vor Wut) kochen (de), sehr wütend sein

Gangbaarheid

• Het woord zieden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zieden" herkend door:

80 %	van de Nederlanders;
66 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.