vierkantig

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

• [A] Geluid:  víérkantig    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈvirkɑntəx / (3 lettergrepen)
• [B] Geluid:  vierkántig    (hulp, bestand) (bij predicatief gebruik)
  • IPA: / virˈkɑntəx / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• vier·kan·tig

Woordherkomst en -opbouw

• [A] van Middelnederlands viercantig, op te vatten als afgeleid van  vierkant zn  met het achtervoegsel -ig, vergelijk Frans  carrément bn 
• [B] samenstellend afgeleid uit  vier ht  en  kant zn  met het achtervoegsel -ig

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	vierkantig	vierkantiger	vierkantigst
verbogen	vierkantige	vierkantigere	vierkantigste
partitief	vierkantigs	vierkantigers	-

Bijvoeglijk naamwoord

[A] víérkantig

1. met vier even lange zijden die haaks op elkaar staan

   ▸ Het was maar een klein vierkantig prentenboekje van zestien bladen, eenzijdig bedrukt met vijftien illustraties en daarboven geplaatste zes- of vierrelige versjes, alles in koper gegraveerd.

   ▸ De grafsteen, uitgevoerd in wit marmer, is aan de muur van een der dienstgebouwen vastgehecht. Hij heeft een vierkantige vorm (86 × 86 cm), maar werd ruitvormig gebruikt. De benedenpunt is beschadigd, zodat een deel van het opschrift ontbreekt.

   ▸ Anders dan bij een landkaart, is het raster in het geval van de rat evenwel niet vierkantig, maar zeskantig. In de hersenen van de rat bevindt zich een virtuele plattegrond van de kooi met een honingraatraster eroverheen.

Synoniemen

•  vierkant bn 

Afgeleide begrippen

• vierkantigheid

Bijwoord

[A] víérkantig

1. (figuurlijk) zonder omslag, op de meest directe manier

   ▸ Iemand die van het conservatorium komt, zal die muziek heel recht spelen. Vierkantig, dan is er niks aan.

Synoniemen

• eenvoudigweg
• pardoes
• ronduit

	stellend
onverbogen	vierkantig
verbogen	vierkantige

Bijvoeglijk naamwoord

[B] vierkántig

1. met vier zijden

   ▸ Buurman tekende zijn erf, dat vierkantig was. Maar niet helemaal vierkant. Want één zijde moest schuins zijn, minstens.

Gangbaarheid

• Het woord vierkantig staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• frequentie in teksten in het Nederlands uit België, op een 7-puntsschaal:

        2

• frequentie in teksten uit België, vergeleken met die in Nederland, op een 7-puntsschaal:

        3

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

stellend	vergrotend	overtreffend
vierkantig vierkantige	-	-

Bijvoeglijk naamwoord

vierkantig

1. vierkant

   «Skaak word gespeel op 'n vierkantige bord wat verdeel is in agt rye en agt kolomme.»

   Schaak wordt gespeeld op een vierkant bord dat verdeeld is in acht rijen en acht kolommen.