umlaut

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  umlaut    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈumlɑut / (2 lettergrepen); /ˈumlʌʊt/

Woordafbreking

• um·laut

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vocaalwijziging o.i.v. een klinker in de volgende lettergreep’ voor het eerst aangetroffen in 1846.
• Leenwoord uit Duits Umlaut, gevormd door Friedrich Gottlieb Klopstock (1724-1803) uit um ‘om, anders’ en Laut ‘klank, geluid’.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	umlaut	umlauten
verkleinwoord	umlautje	umlautjes

Zelfstandig naamwoord

umlaut m

1. (taalkunde) een trema dat in onder andere het Duits gebruikt wordt om aan te geven dat een klinker om grammaticale redenen een andere klank gekregen heeft

   • Je was een paar umlautjes vergeten in je Duitse proefwerk. 

2. (taalkunde) een vorm van klinkerharmonie waarbij een klinker in de ene lettergreep veranderd wordt door een klinker in de volgende

   • Door toevoeging van het achtervoegsel -ti aan „lang” is in het Nederlands het woord „lengte” ontstaan, omdat de i-klinker van -ti een umlaut van de a-klinker teweeggebracht heeft. 

Vertalingen

    1. trema dat een vocaalwijziging aangeeft   

Duits: Umlaut (de) m Engels: umlaut (en), diaresis (en) Frans: tréma (fr) m Grieks: διαλυτικά (el) v (dialitiká) Italiaans: dieresi (it) v

Noors: tøddel (no) m Nynorsk: tøddel (nn) m Portugees: trema (pt) m Spaans: diéresis (es) v

    2. vocaalwijziging o.i.v. een klinker in de volgende lettergreep   

Duits: Umlaut (de) m Engels: umlaut (en), vowel mutation (en) Frans: métaphonie (fr) v Grieks: μεταφωνία (el) v (metafonía) Italiaans: metafonesi (it) v

Noors: omlyd (no) m Nynorsk: omlyd (nn) m, omljod (nn) m/o Portugees: metafonia (pt) v Spaans: metafonía (es) v Tsjechisch: přehláska (cs) v

Gangbaarheid

• Het woord umlaut staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "umlaut" herkend door:

88 %	van de Nederlanders;
76 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.