uitwas

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uitwas    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• uit·was

Woordherkomst en -opbouw

• Leenvertaling van wetenschappelijk Latijn excrescentia, voor het eerst aangetroffen in 1640 in een werk van de Zuid-Nederlandse jezuïet Adriaan Poirters, voor vindplaats zie hieronder, en vervolgens opgenomen in het invloedrijke woordenboek van de Amsterdamse classicus en filosoof Lodewijk Meyer (1629-1681).
• samenstelling van  uit  en  was 
• [2] In de figuurlijke betekenis, vanaf de 19e eeuw.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	uitwas	uitwassen
verkleinwoord	uitwasje	uitwasjes

Zelfstandig naamwoord

uitwas m / o

1. wat naar buiten uitgroeit

   ▸ Dan hebt ghy moeyte vanden boom sijnen breederen uytwas te beletten, als ghy hem eens gheplant hebt: soo wanneer Godt den wasdom gheeft, te vergheefs stelt ghy hem paelen, oft beschrijft sijne grootte.

2. (figuurlijk) ongewenste of ziekelijke doorontwikkeling (van een fenomeen, beleid, handeling, e.d.)

   ▸ Vooral, intusschen, is het doel van dit werk, godsdienstige verdraagzaamheid te leeren, en den Christelijken godsdienst der liefde vrij te pleiten van die uitwassen van dweeperij, vervolg- en veroveringszucht en haat, welke denzelven ontsierd en verbasterd hadden in de tijden der kruistogten.

Verwante begrippen

• [2] buitensporigheid, exces, overdaad, uitspatting

Afgeleide begrippen

• uitwasbaar, uitwassing

Vertalingen

    1. uitgroeisel   

Duits: Auswuchs (de) m Engels: outgrowth (en), excrescence (en)

Frans: excroissance (fr) v Spaans: excrecencia (es) v

    2. ongewenste of ziekelijke doorontwikkeling   

Duits: Auswuchs (de) m Engels: excess (en)

Frans: dérive (fr) v, excès (fr) m Spaans: exceso (es) m

Werkwoord

vervoeging van
uitwassen

uitwas

1. (in een bijzin) eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van uitwassen
   

   • ... dat ik uitwas. 

Gangbaarheid

• Het woord uitwas staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "uitwas" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
92 %	van de Vlamingen.