lummel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  lummel    (hulp, bestand)

ˈlʏməl

Woordafbreking

• lum·mel

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Duits, in de betekenis van ‘onhandige vent’ voor het eerst aangetroffen in 1700
• mogelijk van Nedersaksisch lummel of Duits Lümmel "lomperik"

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	lummel	lummels
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

lummel m

1. (scheldwoord) (pejoratief) kluns; vervelend en/of lomp iemand (meestal een jongen of man)

   • Wat ben jij een lummel! 

2. (scheepvaart) draaibare verbinding van de giek of laadboom aan de mast

   • De boot heeft de lummel op de roestvrijstalen mastwangen in plaats van op de mast. 

3. (kunst) gereedschap van beeldhouwers bij het gieten van brons

   • Op zijn bagagedrager was een tas gebonden, waarin zich een kleine grafietpot bevond, goed voor het smelten van brons, een tang om de kroes vast te pakken en een ‘lummel’, die gebruikt wordt bij het uitgieten van brons. Waarom een scheldwoord nodig is als betiteling van een uiterst dienstig instrument is mij niet bekend. 

Hyponiemen

• boerenlummel

Afgeleide begrippen

• lummelachtig, lummelen, lummelig

Werkwoord

vervoeging van
lummelen

lummel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van lummelen
   

   • Ik lummel. 

2. gebiedende wijs van lummelen
   

   • Lummel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van lummelen
   

   • Lummel je? 

Gangbaarheid

• Het woord lummel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "lummel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
96 %	van de Vlamingen.