schandaliseren

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  schandaliseren    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌsxɑndaliˈzerə(n) / (5 lettergrepen)

Woordafbreking

• schan·da·li·se·ren

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands scandaliseren, Frans scandaliser en Latijn scandalizare van Oudgrieks σκανδαλίζειν (skandalízein), op te vatten als afgeleid van schandaal met het achtervoegsel -iseren

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
schandaliseren	schandaliseerde	geschandaliseerd
zwak -d	volledig

Werkwoord

schandaliseren

1. overgankelijk door onbehoorlijkheid ergernis bezorgen

   ▸ Van hem erfde Byron ook de vervallen Newstead Abbey, waar hij als student met zijn vrienden de omwonenden placht te schandaliseren door er 's nachts wijn te drinken uit de opgegraven schedels van monniken.

   ▸ Tracht ik een astronoom te schandaliseren met de mededeling, dat de achterkant van de maan rood is met witte spikkels, dan is er slechts een ruimtevaart nodig om mijn paddestoelconceptie naar het rijk der fabelen te verwijzen.

2. overgankelijk reputatieschade bezorgen

   ▸ Denken wij maar aan Henri Guillemin, nu diep in de tachtig, maar nog altijd strijdbaar de ene debunkende biografie na de andere producerend. () Het sterkst is hij als hij kan tuchtigen, ontzenuwen, onthullen, schandaliseren.

   ▸ Dryden met wie ze eens nauw bevriend was en samenwerkte, vond het nodig tijdens haar laatste jaren te zeggen: ‘Mrs. Behn veroorloofde zich indiscreet te schrijven en de zedigheid van haar sexe enigszins te schandaliseren.’

3. overgankelijk (informeel) beschadigen zodat het er lelijk uitziet

   ▸ Mensen, die Den Haag en zijn gemeentebestuur niet kennen moeten wel de indruk krijgen alsof op de Haagse gemeentebureau’s [sic!] lieden zitten, die met passer en lineaal [sic!] uitmaken wat er wég moet en wat er kan blijven staan, die de schoonheid van de natuur minachten en er lust in hebben, de mooiste plekjes van Den Haag te schandaliseren en van Den Haag een grauwe, grijze koopstad te maken.

Synoniemen

• [1] ergeren, ontstichten, aanstoot geven aan
• [2] discrediteren, te schande maken
• [3] toetakelen

Gangbaarheid

• Het woord schandaliseren staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.