oorkonde

Nederlands

Cornelis Verolme (links) met zijn vrouw bij het in ontvangst nemen van de oorkonde (2) en de penning bij zijn benoeming tot ereburger van Heusden.

Uitspraak

• Geluid:  oorkonde    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈorkɔndə / (3 lettergrepen); /ˈɔːrkɔndə/

Woordafbreking

• oor·kon·de

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘schriftelijk bewijsstuk’ voor het eerst aangetroffen in 1237.
• erfwoord: Middelnederlands o(o)rconde ‘getuigenis, bekendmaking die van een instantie uitgaat; loon voor een getuigenisʼ, afleiding uit erkennen ‘erkennen, leren kennen’. Evenzo afgeleid zijn Nederduits Oorkunn ‘officieel geschrift’ en Duits Urkunde ‘rechtskrachtige akte’.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	oorkonde	oorkonden oorkondes
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de oorkonde v

1. (oorkondeleer, diplomatiek) bezegelde en in tegenwoordigheid van meerdere getuigen ondertekende schriftelijke akte die bekendheid gaf van een rechtsfeit of -handeling
2. Ceremonieel, gekalligrafeerd document waarin eer wordt betoond en dat wordt overhandigd aan een gewaardeerd persoon

   ▸ René Eggink (19) en Thomas Olsman (18) redden eind vorig jaar een drenkeling uit het kanaal in Vroomshoop. Een half jaar later krijgt het duo een oorkonde voor die heldendaad. Vinden ze mooi. „Maar het had niet gehoeven. Zoiets doe je gewoon.”

Synoniemen

• [1] brief, charter

Afgeleide begrippen

• oorkonder
• oorkondenboek, oorkondeleer, oorkondenleer, oorkondetaal

Vertalingen

    1. rechtskrachtig door getuigen bevestigd bewijsstuk, stammend uit de middeleeuwen   

Duits: Charta (de) v Engels: charter (en) Frans: charte (fr) v

Papiaments: plakeat

Gangbaarheid

• Het woord oorkonde staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "oorkonde" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
92 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.