zemel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zemel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈzeməl / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• ze·mel

Woordherkomst en -opbouw

• [A] via Middelnederlands semele van Latijn simila "tarwemeel", in de betekenis van ‘vlies van graankorrels’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1220
• [B] afgeleid van  zemelen ww  zonder de achtervoegsel -en, mogelijk onder invloed van [A]

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zemel	zemelen
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[A] de zemel v / m

1. (voeding) huls en kiem van een graankorrel die bij het malen daarvan worden afgescheiden en fijngemaakt

   ▸ Granen bestaan uit zetmeel met daaromheen een vliesje, de zemel, en een kiem met voedingsstoffen.

2. (figuurlijk) iets of iemand die minderwaardig wordt gevonden

   ▸ Juffrouw Van Toossen was een dom stuk zemel.

Afgeleide begrippen

• zemelachtig, zemelenuitslag, zemelig, zemelknopen, zemeluitslag

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zemel	zemels
verkleinwoord	zemeltje	zemeltjes

Zelfstandig naamwoord

[B] de zemel m

1. iemand die veel klaagt of praat over onbelangrijke dingen

   ▸ Het is en blijft hier op aarde een gebroken kerk, met ruzies en conflicten. (…) Vooral als er narigheid in de gemeente is. Dat moet Spurgeon toch ook wel 's gehad hebben, dat hij tegen zijn vrouw zei: „Daar heb je die zemel alweer aan de deur."

Verwante begrippen

• gezemel, zemelaar, zemelachtig

Werkwoord

vervoeging van
zemelen

[B] zemel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zemelen
   

   • Ik zemel. 

2. gebiedende wijs van zemelen
   

   • Zemel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zemelen
   

   • Zemel je? 

   ▸ Maar Allah weet of je daar misschien helemaal niet naar streeft, dus ik zemel maar wat.

Gangbaarheid

• Het woord zemel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zemel" herkend door:

90 %	van de Nederlanders;
72 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.