uitlopen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uitlopen    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• uit·lo·pen

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  uit bw  en  lopen ww 

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
uitlopen	liep uit	uitgelopen
klasse 7	volledig

Werkwoord

uitlopen

1. ergatief lopend een ruimte verlaten

   • Hij is woedend de kamer uitgelopen. 

2. ergatief nieuwe takjes en blaadjes krijgen

   • De lente is vroeg en bomen lopen al uit. 

3. ergatief langer duren dan verwacht

   • De vergadering liep uit. 

4. ergatief ~ op: resulteren in iets, als gevolg hebben

   • Dat is uitgelopen op een grote nederlaag. 

   ▸ Dus nu zou het zwemmen worden, daar liep het altijd op uit. Eerst zou Tarzan een beetje aan lianen slingeren tot hij bij een rivier of meer kwam, waar hij in dook en wegzwom van de krokodillen alsof het een makkie was.

5. iets wandelend volbrengen

   ▸ Ik heb ver genoeg gelopen om te weten dat ik het kan uitlopen en ga het over een aantal jaar met de kinderen afmaken.

6. de afstand vergroten

   • Ondanks mijn goede conditie liep hij toch op mij uit. 

Synoniemen

• [2] botten, knoppen, uitbotten, uitkomen

Antoniemen

• [1] inlopen

Uitdrukkingen en gezegden

• Faliekant uitlopen (mislukken).
• Uitlopen op iemand.

Vertalingen

    1. een ruimte verlaten   

Duits: hinauslaufen (de)

Engels: leave (en)

    2. nieuwe takjes en blaadjes krijgen   

Duits: ausschlagen (de), austreiben (de), knospen (de) Engels: bud (en), sprout (en) Noors: skyte (no)

Nynorsk: skyte (nn) Spaans: abrotoñar (es), retoñar (es), brotar (es), acogollar (es)

Gangbaarheid

• Het woord uitlopen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "uitlopen" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.