toxisch
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Nederlands
Uitspraak
Woordafbreking
- toxisch
Woordherkomst en -opbouw
- Waarschijnlijk een directe ontlening aan Duits toxisch (minder waarschijnlijk, aan Frans toxique met het achtervoegsel -isch[1]). In de betekenis van ‘vergiftig’ voor het eerst aangetroffen in 1879 (niet 1896 [2]), voor een vindplaats zie hieronder.
- [2][3] Leenvertaling van Amerikaans Engels toxic, aangetroffen in de Nederlandstalige media sinds 2018.
stellend | vergrotend | overtreffend | |
---|---|---|---|
onverbogen | toxisch | toxischer | |
verbogen | toxische | toxischere | |
partitief | toxisch | toxischers | - |
Bijvoeglijk naamwoord
toxisch
- (biochemie) (medisch) giftig (van chemische of biochemische stoffen)
- ▸ De vergiftiging door tabak (Naar het Duitsch van Dr. Dornblüth, vertaald door Ph.L. Kooperberg, arts te Oosterhout. Te Breda bij P.B. Nieuwenhuys. 1878.) waarin men op eene bevattelijk-wetenschappelijke wijze de physiologische en toxische uitwerkselen besproken en verklaard vindt.[3]
- (figuurlijk) schadelijk, (geestelijke) schade toebrengend (aan menselijke relaties, de werkomgeving enz.)
- ▸ Long maakt gewag van de 'toxische' omgeving op het HR-departement onder Coleman. Zo zou de personeelsdirecteur sinds 2015 veel van zijn vrienden en leden van zijn vroegere studentenvereniging hebben aangeworven. Ook nam hij aan vrouwen die hij ontmoette in cafés en op datingwebsites.[4]
- (figuurlijk) hatelijk, haatdragend (van personen, mannelijkheid)
- ▸ De meeste massaschutters hebben dat. Huiselijk geweld, een bepaalde vrouwenhaat. Het past bij die beschadigde mannelijkheid. ,,Toxische mannelijkheid is even belangrijk als de beschikbaarheid van vuurwapens.[5]
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Vertalingen
1. giftig
Gangbaarheid
- Het woord toxisch staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "toxisch" herkend door:
91 % | van de Nederlanders; |
95 % | van de Vlamingen.[6] |
Meer informatie
- Zie Wikipedia voor meer informatie.
Verwijzingen
- ↑ toxisch op website: Etymologiebank.nl
- ↑ "toxisch" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑
Weblink bron Natuurkunde. Vergiftiging door tabak in: De Tijdspiegel, Jaargang 36 (1879), D.A. Thieme, Den Haag, p. 173 op
- ↑
Weblink bron “Personeelsdirecteur rampenbureau VS creëerde 'sfeer van seksuele intimidatie'” (31 juli 2018) op ad.nl
- ↑
Weblink bron
Karlijn van Houwelingen“Wachten op nieuw bloedbad in Amerika: ‘Ik begrijp wel dat ze leraren bewapenen’” (20 april 2019) op ad.nl - ↑
Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be
Duits
Uitspraak
Woordherkomst en -opbouw
- Ontleend aan Frans toxique verduitst met het achtervoegsel -isch, aangetroffen in 1866, voor een vindplaats zie hieronder.
- [2][3] Leenvertaling van Amerikaans Engels toxic, aangetroffen in de Duitstalige media sinds 2018.
stellend | vergrotend | overtreffend |
---|---|---|
toxisch |
toxischer |
am toxischsten |
alle verbuigingsvormen |
Bijvoeglijk naamwoord
toxisch
- (biochemie) (medisch) giftig (van chemische of biochemische stoffen)
- «Indessen übt das in die Atmosphäre entwichene Acetylen an und für sich eine speciell schädliche physiologische Wirkung nicht aus; denn ich habe mich überzeugt, daß seine toxische Wirkung nicht auffallender ist, als die der gewöhnlichen Kohlenwasserstoffe.»[1]Acetyleen echter, dat in de atmosfeer ontsnapt, heeft op zichzelf geen bijzonder schadelijk fysiologisch effect; want ik ben ervan overtuigd dat zijn toxische effect niet opvallender is dan dat van gewone koolwaterstoffen.
- «Indessen übt das in die Atmosphäre entwichene Acetylen an und für sich eine speciell schädliche physiologische Wirkung nicht aus; denn ich habe mich überzeugt, daß seine toxische Wirkung nicht auffallender ist, als die der gewöhnlichen Kohlenwasserstoffe.»[1]
- (figuurlijk) schadelijk, (geestelijke) schade toebrengend (aan menselijke relaties, de werkomgeving enz.)
- (figuurlijk) hatelijk, haatdragend (van personen, mannelijkheid)
Verwijzingen
- ↑
Weblink bron
Marcellin BerthelotUeber die Entstehung von Acetylen bei unvollständigen Verbrennungen in:Hg. Dr. Emil Maximilian Dingler (red.)Polytechnisches Journal, Jg. 1866/181 (1866), Augsburg, p. 301-304 op dingler.culture.hu-berlin.de
Categorieën:
- Woorden in het Nederlands
- Woorden in het Nederlands van lengte 7
- Woorden in het Nederlands met audioweergave
- Woorden in het Nederlands met IPA-weergave
- Achtervoegsel -isch in het Nederlands
- Bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands
- Biochemie in het Nederlands
- Medisch in het Nederlands
- Figuurlijk in het Nederlands
- Woordenlijst Nederlandse Taal
- Prevalentie Nederland 91 %
- Prevalentie Vlaanderen 95 %
- Woorden in het Duits
- Woorden in het Duits van lengte 7
- Woorden in het Duits met audioweergave
- Woorden in het Duits met IPA-weergave
- Achtervoegsel -isch in het Duits
- Bijvoeglijk naamwoord in het Duits
- Biochemie in het Duits
- Medisch in het Duits
- Figuurlijk in het Duits