stuiten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  stuiten    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈstœytə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ˈstœʏ̯.tə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ˈstœː.tə(n)/

Woordafbreking

• stui·ten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘tot staan brengen’ voor het eerst aangetroffen in 1573

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
stuiten	stuitte	gestuit
zwak -t	volledig

Werkwoord

stuiten

1. overgankelijk een beweging tot staan brengen

   • De aanval werd door een katachtige duik van de doelman gestuit. 
   • Hij verliest zijn evenwicht, rent als vanzelf nog een paar meter door en stuit dan op het lichaam van de oude Grisonnier, wiens onverwachte dood het vertreksein was geweest voor deze laatste slachtpartij.  

   ▸ Het was moeilijk om een beleefde manier te vinden om haar woordenvloed te stuiten, ze was buitensporig ambitieus.

2. ergatief door botsing in omgekeerde richting gaan bewegen

   • De bal stuitte tegen de muur. 

3. plotseling iets tegenkomen

   ▸ Tegen het einde van de dag vonden we de officiële trail weer terug en stuitten we eindelijk op het bord ‘WELCOME IN KENNEDY MEADOWS’.

   ▸ Het was altijd een feest als ik op een kleine waterbron recht uit de berg stuitte.

Afgeleide begrippen

• stuiteren
• stuitend

Hyponiemen

• afstuiten, opstuiten, terugstuiten, verstuiten

Typische woordcombinaties

• [2] stuiten op

Uitdrukkingen en gezegden

• [2] tegen de borst stuiten
  weerzin oproepen

Spreekwoorden

• [1] De vooruitgang is niet te stuiten.
  Men moet verandering aanvaarden.

Vertalingen

    1. een beweging tot staan brengen   

Duits: aufhalten (de), stoppen (de) Engels: halt (en), stop (en)

Spaans: atajar (es), parar (es)

    2. door botsing in omgekeerde richting gaan bewegen   

Duits: stoßen (de) Engels: rebound (en)

    De vooruitgang is niet te stuiten.   

Duits: Der Fortschritt ist nicht aufzuhalten.

    op iets stuiten   

Duits: auf etwas stoßen

Zelfstandig naamwoord

de stuiten mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord stuit

Gangbaarheid

• Het woord stuiten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "stuiten" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.