stevel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  stevel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈstevəl / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• ste·vel

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands stevel van Oudfrans estival dat is afgeleid van estive "been" dat teruggaat op Latijn stipes "paal)"; cognaat met Gronings stevel, Stiefel en Zweeds stövel

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	stevel	stevels
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de stevel m

1. (schoeisel) (verouderd) schoen met een hoge schacht die een deel van het been bedekt

   • Naauwelijks had hij die woorden gesproken of een vijandelijke kogel schrampt hem de schacht van zijn linker stevel en verpletterd het dijbeen van een guide, die in onze nabijheid had post gevat. 

2. (muziek) (figuurlijk) onderste deel van een orgelpijp

   • De tongpijp of linguaalpijp verschilt in bouw en klankvoortbrenging geheel van de labiaalpijp. Het belangrijkste "orgaan" van een tongpijp is vanzelfsprekend de tong (…) een dunne strip van veerkrachtig messing. Ook bij deze pijpvorm komt de wind aan de onderkant bij de voetopening (…) de pijp in. Deze pijpvoet wordt stevel (…) genoemd. 

• 
  1. Een paar stevels uit de Eerste Wereldoorlog.
• 
  Een stevel voor een ruiter.
• 
  2. Enkele stevels van een kerkorgel.
• 
  2. Doorsnede van een stevel.

Synoniemen

• laars

Afgeleide begrippen

• stevelen
• stevelmanchet

Spreekwoorden

• [1] dat is een vijand, die meer stevels dan schoenen versleten heeft
• [1] toen hij ruiter wilde worden, had hij geen paard - toen hij een paard vond, ontbraken hem stevels en sporen - en toen hij alles had, was er geen courage: 't gaat hem als Matthijs van Dresden

Gangbaarheid

• Het woord stevel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "stevel" herkend door:

31 %	van de Nederlanders;
22 %	van de Vlamingen.

Gronings

Woordafbreking

• ste·vel

Woordherkomst en -opbouw

• verwant met het Nederlands stevel en Duits Stiefel

Zelfstandig naamwoord

stevel

1. laars