staart

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  staart    (hulp, bestand)
• IPA: / start / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• staart

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘achterste gedeelte’ voor het eerst aangetroffen in 1197

erfwoord afkomstig van: Middelnederlands: stert (1240), staert (1285), start (1287) Oudnederlands: stert (in toponiemen) Germaans: *sterta Indo-Europees: -

Verwant in Germaans: West: Engels: start in redstart ‘roodstaart, Phoenicurus ’ (Angelsaksisch: steort), Duits: (verouderd) Sterz, (Oudhoogduits: sterz), Fries: sturt (Oudfries: stert) Noord: Zweeds: stjärt, (Oudnoords: stertr ‘vogelstaart’)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	staart	staarten
verkleinwoord	staartje	staartjes

Zelfstandig naamwoord

staart m

1. (zoötomie) een verlengstuk van de ruggengraat bij sommige dieren

   • De meeste zoogdieren hebben een staart. 

2. (techniek) het achterste stuk van een vliegtuig of een auto

   ▸ Een vliegtuig van TUI is na vertrek van Schiphol weer teruggekeerd naar de luchthaven. Dat gebeurde omdat het toestel een zogenoemde tailstrike had: tijdens het opstijgen raakte de staart van het vliegtuig de grond.

3. (figuurlijk), (anatomie) een bundel lang haar

   • Zij draagt haar haar in een staart. 

4. (figuurlijk), (informeel) ietwat schampere bijnaam voor een jongen die zijn haar in een staart [3] draagt

   • Kunnen die staarten van hiernaast de muziek niet wat zachter zetten. 

Hyponiemen

   

apenstaart beverstaart dunstaart franjestaart geelstaart grauwstaart grijpstaart hagedisstaart hazenstaart kalverstaart kattenstaart klapstaart kreeftenstaart kromstaart krulstaart kudelstaart kwikstaart langstaart leeuwenstaart muizenstaart ossenstaart paardenstaart pauwstaart pijlstaart plaagstaart platstaart ploegstaart pluimstaart rattenstaart roggenstaart roggestaart roodstaart sluierstaart springstaart stekelstaart varkensstaart vetstaart visstaart vossenstaart wigstaart wipstaart zwartstaart zweepstaart

Afgeleide begrippen

   

staartbalk staartbeen staartbijten staartblok staartboom staartcactus staartdelen staartdraad staarteinde staarteloos staartgeboorte staartgeld staartgras staartgroef staarthamer staarthengsel staartkikker staartklok staartlastig staartletter staartlicht staartlijn staartloos staartmees staartmens staartmolen staartnoot staartnummer staartparachute staartpen staartpeper staartpruik staartriem staartrotor staartschroef staartschutter staartsonnet staartster staartsteun staartstuk staarttalie staarttouw staartveer staartvin staartvlak staartvoeter staartwervel staartwind staartworm staartwortel staartzitter staartzode

Anagrammen

• straat

Uitdrukkingen en gezegden

• Het venijn zit hem in de staart.

Het meest erge komt op het einde

•  Ze heeft haar thuisland Zweden drie keer van kop tot staart doorkruist: te voet, in een kayak en op ski’s.  

• Ik krijg er een staart van

Ik ben het zat, ik heb er genoeg van

• Komt men over de hond, dan komt men over de staart

Als het moeilijkste deel van iets is gelukt, gaat de rest vanzelf en veel makkelijker

• Met de staart tussen de benen/poten [afdruipen/weggaan, ...]

Ergens ontredderd, terneergeslagen, teleurgesteld etc. vandaan gaan

• Van kop tot staart

Van het begin tot het einde

Vertalingen

    1. een verlengstuk van de ruggengraat bij sommige dieren   

Albanees: bisht (sq) Duits: Schwanz (de) m Engels: tail (en) Frans: queue (fr) v

Italiaans: coda (it) Portugees: cauda (pt) v, rabo (pt) m Russisch: хвост (ru) m Spaans: rabo (es) m, cola (es) v Swahili: mkia Zweeds: svans (sv) g, stjärt (sv) g

    2. het achterste stuk van een vliegtuig of een auto   

Duits: Schwanz (de) m Engels: tail (en) Frans: queue (fr) v

Russisch: хвост (ru) m Spaans: calo (es) Tsjechisch: ocasní plochy letadla (cs) Zweeds: stjärt (sv) g

    3. een bundel lang haar   

Russisch: хвост (ru) m

Werkwoord

vervoeging van
staren

staart

1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van staren
   

   • Jij staart. 

2. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van staren
   

   • Hij staart. 

3. (verouderd) gebiedende wijs meervoud van staren
   

   • Staart! 

Gangbaarheid

• Het woord staart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "staart" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.