rook

Nederlands

Rook.

Uitspraak

• Geluid:  rook    (hulp, bestand)
• IPA: / rok / (1 lettergreep); /roːk/

Woordafbreking

• rook

Woordherkomst en -opbouw

• [A]: erfwoord via Middelnederlands rooc van Oudnederlands rouc, in de betekenis ‘zichtbaar gas’ aangetroffen vanaf de 10e eeuw
  Ontwikkeld uit Oergermaans *raukiz, afleiding van *reukana- ~ *rūkana- ‘een geur verspreiden, roken’, waarvoor zie verder Ndl rieken ~ ruiken. Evenals Nederduits Rook, Duits Rauch en Fries reek, riik.
• [B]: van Middelnederlands rooc
  Ontwikkeld uit Oergermaans *hrauka-, misschien ontleend aan het Keltisch; vgl. Oudiers crúach ‘hoop, opper, heuvel’. Evenals Oudengels hrēac ‘stapel, hoop’ en Oudnoords hraukr ‘kegelvormige stapel’.

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rook	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[A] de rook m

1. geen meervoud zichtbaar mengsel van gassen, dampen en fijne vaste deeltjes dat bij verbranding opstijgt

   • De rook vloog door de wind recht mijn kant op. 

   ▸ Vorige week trok er een dikke laag van zwarte rook over steden in Brazilië. In één stad was het zelfs een uur helemaal donker door de rook.

Hyponiemen

   

aardrook antirook discorook dompelrook haarrook heirook hooirook pijprook sigarenrook sigarettenrook tabaksrook veenrook

Afgeleide begrippen

   

antirookbeleid antirookcampagne antirookconventie antirookfilter antirooklobby antirookmiddel antirookpil antirookprotocol antirookvaccin antirookvoorstel rokerig rookachtig rookagaat rookairbag rookalarm rookaquarium rookarm rookaroma rookartikel rookbeleid rookboete rookbom rookcabine rookcafé rookcharter rookcoupé rookdetector rookdicht rookeest rookgas rookgat rookgebied rookgedrag rookgerei rookgeur rookgewoonte rookglas rookgordijn rookgranaat rookhok rookhol rookhut rookkaas rookkamer rookkanaal rookkast rookkleurig rookkolom rookkooi rookkroeg rookkwarts rooklong rookloos rooklounge rooklucht rookmachine rookmasker rookmelder rookoffer rookontwikkeling rookoven rookoverlast rookpaal rookpas rookpauze rookplek rookpluim rookpoli rookpolitie rookpot rookpunt rookregel rookreservaat rookruimte rooksalon rooksauna rookschade rookscherm rooksignaal rooksliert rooksmaak rookspek rookstel rookstoel rookstop rooktabak rooktoerisme rooktopaas rooktunnel rookvang rookvat rookverbod rookverdrijver rookvereniging rookvergiftiging rookverslaving rookvlees rookvrij rookwaar rookwalm rookwit rookwolk rookworst rookzone rookzuiger rookzuil rookzwaluw

Uitdrukkingen en gezegden

• Geen rook zonder vuur

bij iedere gebeurtenis hoort een oorzaak. Van de meeste geruchten is er altijd wel iets waar

• Witte rook

teken dat er een overeenkomst is bereikt

• in rook opgaan

verdwijnen

∗ Kaya Bouma en Hassan Bahara beschrijven vanaf campings en vakantieparken hoe Nederland ‘noodgedwongen’ vakantie in eigen land viert. In deze aflevering: op Natuurlijk Glamping in Flevoland is het verdriet van plannen die in rook opgingen makkelijk op te scheppen.

∗ In juli komen 755.000 stoelen vanaf Schiphol te vervallen. "Een deel daarvan is verkocht, een deel nog niet", zegt Oostdam. Het kan zelfs zo zijn dat nog nieuwe reizen verkocht worden, terwijl anderen hun vakantie in rook zien opgaan.

Vertalingen

    1. damp, zichtbaar gas   

Albanees: tym (sq) m Arabisch: دخان (ar) Baskisch: ke (eu) Bulgaars: пушек (bg), дим (bg) Catalaans: fum (ca) m Chinees: 煙 (zh), 烟 (zh) Deens: røg (da) Duits: Rauch (de) m Engels: smoke (en) Esperanto: fumo (eo) Estisch: suits (et) Fins: savu (fi) Frans: fumée (fr) v Fries: reek (fy), riik (fy) Georgisch: ბოლი (ka), კვამლი (ka) Grieks: καπνός (el) m Guarani: timbo (gn) Hongaars: füst (hu) Ido: fumo (io) IJslands: reykur (is) m Interlingua: fumo (ia) Italiaans: fumo (it) m Japans: 煙 (ja) Khmer: ផ្សែង (km) Koerdisch: dûkêl (ku) m, dû (ku) m, dûxan (ku) m, moran (ku) m, دوکه‌ڵ (ku) Koreaans: 연기 (ko) Kroatisch: dim (hr) m Latijn: fumus (la)

Lets: dūmi (lv) m mv Litouws: dūmas (lt) m Luxemburgs: Raach (lb) Moksja: качам Nahuatl: poctli (nah) Navajo: łid Nederduits: Smook (nds) m, Rook (nds) m Ngadjoe: asep Oudnoords: ryk o Pennsylvania-Duits: Schmook (pdc) m Perzisch: دود (fa) Pools: dym (pl) m Portugees: fumo (pt) m, fumaça (pt) v Roemeens: fum (ro) o Romani: thūv Russisch: дым (ru) m Sloveens: dim (sl) m Slowaaks: dym (sk) m Spaans: humo (es) m Swahili: moshi (sw) Taroko: karengeul Telugu: పొగ (te) Thai: ควัน (th) Tsjechisch: dým (cs) m, kouř (cs) m Tupinambá: timbora Vietnamees: khói (vi) Welsh: mwg (cy) Zweeds: rök (sv)

Werkwoord

vervoeging van
roken

[A] rook

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van roken
   

   • Ik rook. 

2. gebiedende wijs van roken
   

   • Rook! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van roken
   

   • Rook je? 

Werkwoord

vervoeging van
ruiken

rook

1. enkelvoud verleden tijd van ruiken
   

   • Ik rook. 
     
   • Jij rook. 
     
   • Hij, zij, het rook. 

   ▸ Ik rook de finish en niets hield me tegen totdat ik een veilig bed had gevonden.

Werkwoord

vervoeging van
rieken

rook

1. enkelvoud verleden tijd van rieken
   

   • Ik rook. 
     
   • Jij rook. 
     
   • Hij, zij, het rook. 

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rook	roken
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[B] de rook v / m

1. hooiopper, hoop hooi, gemaaide klaver of vlas
2. (Hollands) grotere hooistapel waartoe een aantal oppers bijeengevoegd wordt

Synoniemen

• opper

Afgeleide begrippen

• roken
• hooirook

Werkwoord

vervoeging van
roken

[B] rook

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van roken
   

   • Ik rook. 

2. gebiedende wijs van roken
   

   • Rook! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van roken
   

   • Rook je? 

Gangbaarheid

• Het woord rook staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rook" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Uitspraak

• Geluid:  rook (US)    (hulp, bestand)
• IPA: /rʊk/

Woordherkomst en -opbouw

• [A] Van Middelengels roke, Angelsaksisch hroc. Verder te herleiden tot Protogermaans *khrokaz. Verwant met o.a. Oudnoords hrokr , Oudhoogduits hruoh, Middelnederlands roec, Nederlands roek, Zweeds roka.
• [B] Van Oudfrans roc, Latijn roc. Uiteindelijk van Perzisch/Arabische oorsprong.

enkelvoud	meervoud
rook	rooks

Zelfstandig naamwoord

[A] rook

1. (zangvogels) roek, Corvus frugilegus 
2. (persoon) oplichter, zwendelaar
3. slechte deal
4. (BE) soort van vuurwerk, door boeren gebruikt om vogels te verjagen
5. (verouderd), (religie) dominee

Synoniemen

• [5] parson

Zelfstandig naamwoord

[B] rook

1. (schaak) toren [2]

vervoeging
onbepaalde wijs	to  rook
he/she/it	rooks
verleden tijd	rooked
voltooid deelwoord	rooked
onvoltooid deelwoord	rooking
gebiedende wijs	rook

Werkwoord

rook

1. overgankelijk bedriegen, oplicthen [2]