overspelen

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

• Geluid:  óverspelen    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈovərˌspelə(n) / (4 lettergrepen)
• Geluid:  overspélen    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˌovərˈspelə(n) / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

• over·spe·len

Woordherkomst en -opbouw

• óverspelen: samenstelling van  over bw "opnieuw; naar een andere kant"  en  spelen ww 
  • [4] van Middelnederlands overspelen
• overspélen: samenstelling van  over bw "voorbij"  en  spelen ww 

Werkwoord

óverspelen

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
overspelen	speelde over	overgespeeld
zwak -d	volledig

1. overgankelijk (muziek) (gezegd van een muziekstuk) nog een keer spelen

   ▸ Het orgelpunt van de Barcarolle van Chopin ‘begeleidde hij met de wonderlijkste grimassen en uitroepen […] en dan ging hij alles nog eens heel langzaam overspelen, en toonde mij in heldere, zij het noodzakelijkerwijs dilettantische taal een harmonisch skelet, een anatomisch wonder van klankgeledingen’ (…).

2. overgankelijk (toneel) (gezegd van een uitvoering) nog een keer spelen

   ▸ Armando: Oh, die tv-afleveringen zou ik nu allemaal anders doen. Ik zou ze allemaal willen overspelen, dolgraag, met de winst die we hebben gekregen door er later toch toneel van te maken.

3. overgankelijk (sport) (gezegd van een wedstrijd of deel daarvan) opnieuw spelen

   ▸ KRC Genk is woensdag naar het Belgisch Arbitragehof voor de Sport (BAS) gestapt. De club wil de veelbesproken wedstrijd tegen Anderlecht van eind december laten overspelen.

   ▸ Een ballenjongen heeft dinsdag op Roland Garros voor verwarring gezorgd tijdens de wedstrijd tussen de Schot Andy Murray en de Serviër Viktor Troicki. Hij rende de baan op, terwijl een rally gaande was. (…) Troicki had op 0-15 kunnen komen, maar de scheidsrechter besloot het punt te laten overspelen.

4. overgankelijk (sport) (gezegd van de speelbal) naar een teamgenoot spelen

   ▸ Dat was volgens Alcaide niet genoeg. ,,Het is moeilijk om aan de jongens uit te leggen, maar we hebben afgesproken dat bij een grote voorsprong de spelers eerst elf, twaalf keer de bal moeten overspelen voordat ze mogen scoren.’’

5. inergatief (seksualiteit) (verouderd) seks hebben met een ander dan de vaste partner

   ▸ De achtergebleven, onderontwikkelde gebieden komen nu in het voordeel. Vrouwen die niet langer in de harem willen, mannen die ook zonder handafhakkerij willen overspelen.

Synoniemen

• [1], [2], [3] herhalen
• [4] passen
• [5] vreemdgaan

Verwante begrippen

• [5] overspel, overspelig

Vertalingen

    3. (gezegd van een wedstrijd) opnieuw spelen   

Engels: replay (en)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
overspelen	overspeelde	overspeeld
zwak -d	volledig

Werkwoord

overspélen

1. overgankelijk (sport) in een wedstrijd duidelijk overtreffen

   ▸ Een futloos Lokeren liet zich overspelen door Westerlo, dat al vlug twee keer kon scoren.

2. overgankelijk (kaartspel) (gezegd over de kaarten die je zijn toebedeeld) een tactiek kiezen die berust op overschatting van de kaarten die men heeft

   • Kim Jong-un heeft zich een kundig en rationeel beoefenaar van zulk ‘brinkmanship’ getoond. Steeds nam hij op het beslissende moment gas terug, zonder echter concessies te doen. Maar ook híj kan zijn hand overspelen. Trump heeft ondanks zijn hogere leeftijd minder ervaring met dit soort crises. Hoe koel hij ermee omgaat, moet nog blijken.  
   • Maar veel vaker is het enthousiasme, of onkunde over de methodologie. Ik vergelijk het met ouders die de sportprestaties van hun kinderen moeten beoordelen: ze zijn nooit objectief. En nu vragen we van wetenschappers om hun eigen onderzoek te beoordelen. Dan zien we dat sommige auteurs hun hand een beetje overspelen. We doen alsof interpretatie van resultaten een objectief fenomeen is, maar dat is het natuurlijk niet. Iedere wetenschapper hoopt dat zijn medicijn of zijn behandeling er goed uitspringt.'  

Synoniemen

• [1] overklassen

Verwante begrippen

• [2] bluffen

Uitdrukkingen en gezegden

• [2] de hand overspelen
  (figuurlijk) een aanpak kiezen waarvoor je onvoldoende macht hebt

Gangbaarheid

• Het woord overspelen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.