ontstaan

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ontstaan    (hulp, bestand)
• IPA: / ɔntˈstan / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ɔnt.ˈstan/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ɔnt.ˈstan/
  • (Limburg): /ɔnt.ˈstan/

Woordafbreking

• ont·staan

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vorm krijgen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1265
• Afleiding van staan met het voorvoegsel ont- [2]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
ontstaan	ontstond	ontstaan
klasse 6	volledig

Werkwoord

ontstaan

1. ergatief de verandering ondergaan van niet bestaan naar wel bestaan

   • Die organisatie ontstond in de jaren veertig. 

   ▸ ‘Zwerftochten’ werd dat genoemd, een filosofie binnen de bergsport die ontstond in de jaren zeventig.

   ▸ Het digitale aanvraagloket ging vrijdag rond 10.00 uur open. De animo was zeer groot, waardoor wachttijden ontstonden. Kort na 12.00 uur was er al geen budget meer te krijgen, terwijl er nog wel mensen in de wachtrij stonden.

Afgeleide begrippen

• ontstaansgeschiedenis, ontstaansperiode, ontstaansproces, ontstaanswijze

Vertalingen

    1. de verandering ondergaan van niet bestaan naar wel bestaan   

Duits: entstehen (de) Oudhoogduits: úzsprangón Engels: come into being (en), arise (en) Frans: naître (fr)

Oudnoords: verða Pools: powstawać (pl) Spaans: nacer (es), suscitarse (es)

Woordherkomst en -opbouw

• vervoeging van ontstaan: de stam met de uitgang -en, zonder ge- vanwege voorvoegsel (is gelijk aan de onbepaalde wijs)

Werkwoord

vervoeging van:	ontstaan…
verbogen vorm:	ontstane

ontstaan

1. voltooid deelwoord van ontstaan
2. vormt de voltooide tijden

   • Dit is in de dertiende eeuw ontstaan. 

   ▸ Hoe was dit moois allemaal ontstaan? Was het inderdaad allemaal in zes dagen geschapen?

   • Over hoe het heelal is ontstaan, is nog een hoop te ontdekken. 

3. attributief gebruikt

   • Het riviertje stroomt in een door erosie ontstaan dal. 

	stellend
onverbogen	ontstaan
verbogen	ontstane
partitief	ontstaans

Bijvoeglijk naamwoord

ontstaan

1. die zich ontwikkeld heeft

   • De ontstane wanorde was enorm. 

Gangbaarheid

• Het woord ontstaan staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "ontstaan" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.