nieuw

Nederlands

Uitspraak

Geluid: nieuw (hulp, bestand)
IPA: / niw / (1 lettergreep)
- (Noord-Nederland): /niβ̞/
- (Limburg): /nyʊ̯/

Woordafbreking

nieuw

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord, in de betekenis van ‘pas ontstaan’ voor het eerst aangetroffen in 1040 ^[1]

afkomstig van:

Middelnederlands: niew

Oudnederlands: niuwi

Germaans: *niwjaz

Indo-Europees: *néwos

Verwant in Germaans:

West: Engels: new (Angelsaksisch: nīwe, nēowe), Duits: neu, (Oudhoogduits: niuwi), Fries: nij, nuj (Oudfries: nī, nīe)

Noord: Zweeds/Deens/Noors: ny, (Oudnoords: nýr), IJslands: nýr, Faeröers: nýggjur

Oost: Gotisch: niujis

Bijvoeglijk naamwoord

nieuw

recentelijk gemaakt; nog niet eerder aanwezig
- Dat is het nieuwe huis dat gisteren pas afgerond is.
▸ Ik was blij dat ik ook mijn ijsbijl bij me had waarmee ik me, indien nodig, kon zekeren en een nieuw spoor door de sneeuw kon maken.^[2]

▸ De ontwikkelingen gaan hard en dat betekent dat de Europese auto-industrie het de komende jaren nog knap lastig kan krijgen. "Een Duits autobedrijf doet er ongeveer vijf tot zeven jaar over om een nieuw automodel te ontwikkelen. Sommige Chinese merken doen het in minder dan een jaar", zegt Van Dillen.^[3]
recentelijk ontdekt
- Dit is een nieuwe diersoort.
huidige
- Ik heb een nieuwe fiets, want de vorige is kapot.
▸ `Ik weet het; zei de majordomus. 'Het was ijdele hoop dat dit u zou ontgaan. Ik vraag u met klem de grootmoedigheid op te brengen om mijn nederige excuses te aanvaarden. Deze uit de toon vallende decoratie is het jammerlijke gevolg van het enthousiasme van de nieuwe eigenaar.'^[4]
onderscheidt nieuwere namen van oudere
- Nieuw-Amsterdam.
in originele staat, nog niet eerder gebruikt
- Koop je een nieuwe of een tweedehands?
vreemd, onbekend
- Dat idee is tamelijk nieuw voor mij.
recentelijk aangekomen of opgedoken
- Dat is de nieuwe medewerker.

Antoniemen

oud

Hyponiemen

[1], [2] (intensivering) allernieuwst, brandnieuw, gloednieuw, hagelnieuw, nagelnieuw, speldernieuw, spiegelnieuw, splinternieuw
hernieuwen, opnieuw, oud en nieuw, overnieuw

Vertalingen

1. recentelijk gemaakt

Albanees: ri ^(sq)
Arabisch: جديد ^(ar) (jadīd)
Bosnisch: novo ^(bs)
Catalaans: nou ^(ca)
Chinees: 新 ^(zh) 的 (xīn de)
Deens: ny ^(da), frisk ^(da)
Duits: neu ^(de)
Engels: new ^(en), novel ^(en)
Esperanto: nova ^(eo)
Estisch: uus ^(et)
Fijiaans: vou ^(fj)
Filipijns: bago
Fins: uusi ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (before a vowel), nouvelle ^(fr) v
Fries: nij ^(fy)
Grieks: νέος ^(el) m (neos) , καινούργιος ^(el) m (kenuryios)
Hawaïaans: hou
Hindi: नया ^(hi) m (nayā) , नयी ^(hi) v (nayi)
Hongaars: új ^(hu)
IJslands: nýr ^(is)
Iloko: baro
Indonesisch: baru ^(id), baharu ^(id)
Italiaans: nuovo ^(it) m, nuova ^(it) v
Japans: 新しい ^(ja) (あたらしい, atarashii)
Koerdisch: nû ^(ku), تازه ^(ku), نوێ ^(ku)
Koreaans: 새로운 ^(ko) (saero-un)

Kroatisch: nov ^(hr) m
Latijn: novus ^(la) m, nova ^(la) v, novum ^(la) o
Lets: jauns ^(lv) m
Litouws: naujas ^(lt) m
Malayalam: പുതിയ ^(ml) (puthiya), പുതിയത് ^(ml) (puthiyathu)
Ambonees Maleis: baru ^(ms), baharu ^(ms)
Maltees: ġdid ^(mt)
Maori: hoou ^(mi)
Nahuatl: yancuic ^(nah)
Navajo: ániid
Noors: ny ^(no), fersk ^(no)
Nynorsk: ny ⁽ⁿⁿ⁾, fersk ⁽ⁿⁿ⁾
Pools: nowy ^(pl) m, nowa ^(pl) v, nowe ^(pl) o, nowi ^(pl) mv, nowe ^(pl) v
Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Roemeens: nou ^(ro) m, nouă ^(ro) v
Romani: nyēvo
Russisch: новый ^(ru) m
Samoaans: fou ^(sm)
Campidanees: nou
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Swahili: -pya ^(sw)
Tagalog: bago ^(tl)
Tsjechisch: nový ^(cs) m
Turks: yeni ^(tr)
Vietnamees: mới ^(vi)
Zweeds: ny ^(sv)

2. recentelijk ontdekt

Deens: ny ^(da)
Engels: new ^(en), novel ^(en)
Fins: uusi ^(fi), tuore ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (before a vowel), nouvelle ^(fr) v
Fries: nij ^(fy)
Grieks: νέος ^(el) m (neos) , πρόσφατος ^(el) m (prosfatos)
Italiaans: nuovo ^(it) m, nuova ^(it) v
Koerdisch: nû ^(ku), taze ^(ku), تازه‌ ^(ku), نوێ ^(ku)

Noors: ny ^(no)
Pools: nowy ^(pl) m
Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Russisch: новый ^(ru) m
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Zweeds: ny ^(sv), nyupptäckt ^(sv)

3. huidige

Deens: nuværende ^(da)
Engels: new ^(en), novel ^(en)
Filipijns: bago
Fins: uusi ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (before a vowel), nouvelle ^(fr) v
Fries: aktueel ^(fy)
Grieks: σημερινός ^(el) (simerinós)
Koerdisch: تازه‌ ^(ku), نوێ ^(ku)
Latijn: novus ^(la) m, nova ^(la) v, novum ^(la) o

Noors: ny ^(no), nåværende ^(no)
Pools: nowy ^(pl) m
Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Russisch: новый ^(ru) m
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Zweeds: ny ^(sv)

4. onderscheidt nieuwere namen van oudere

Deens: ny ^(da)
Engels: new ^(en), novel ^(en)
Filipijns: bago
Fins: uusi ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (before a vowel), nouvelle ^(fr) v
Grieks: νέος ^(el) m (neos)
Italiaans: nuovo ^(it) m, nuova ^(it) v
Koerdisch: تازه‌ ^(ku), نوێ ^(ku)
Latijn: novus ^(la) m, nova ^(la) v, novum ^(la) o

Noors: ny ^(no)
Pools: nowy ^(pl) m
Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Russisch: новый ^(ru) m (nóvyj) , Нью- ^(ru) (n’ju-)
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Zweeds: ny ^(sv)

5. in originele staat

Deens: ny ^(da)
Engels: new ^(en)
Fins: uusi ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (voor een klinker), nouvelle ^(fr) v, neuf ^(fr) m, neuve ^(fr) v
Grieks: πρωτότυπος ^(el) (protótipos)
Japans: 新しい ^(ja) (あたらしい, atarashii)
Koerdisch: تازه ^(ku), نوێ ^(ku)
Noors: ny ^(no)

Pools: nowy ^(pl) m
Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Russisch: новый ^(ru) m
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Tsjechisch: nový ^(cs) m
Zweeds: ny ^(sv)

6. vreemd, onbekend

Deens: ny ^(da)
Engels: new ^(en)
Filipijns: bago
Fins: uusi ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (before a vowel), nouvelle ^(fr) v
Japans: 慣れる ^(ja) (なれる, nareru)
Koerdisch: بێگانه ^(ku), تازه‌ ^(ku)

Latijn: novus ^(la) m, nova ^(la) v, novum ^(la) o
Noors: ny ^(no)
Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Zweeds: ny ^(sv)

7. recentelijk aangekomen of opgedoken

Deens: ny ^(da)
Engels: new ^(en)
Filipijns: bago
Fins: uusi ^(fi)
Frans: nouveau ^(fr) m, nouvel ^(fr) m (before a vowel), nouvelle ^(fr) v
Latijn: novus ^(la) m, nova ^(la) v, novum ^(la) o
Noors: ny ^(no)
Pools: nowy ^(pl) m

Portugees: novo ^(pt) m, nova ^(pt) v
Roemeens: nou ^(ro) m, nouă ^(ro) v
Russisch: новый ^(ru) m
Sloveens: nov ^(sl) m, nova ^(sl) v, novo ^(sl) o
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Tsjechisch: nový ^(cs) m
Zweeds: ny ^(sv)

woorden die in een of meer van de bovenstaande categorieën horen, maar waarvan niet bekend is in welke (voel u vrij deze woorden in de juiste categorie in te voegen)

Italiaans: nuovo ^(it)
Japans: 新しい ^(ja) (ataarshii)
Latijn: novus ^(la)
Malagasy: vaovao ^(mg)
Ambonees Maleis: baru ^(ms)
Noors: ny ^(no)
Papiaments: nobo
Pools: nowy ^(pl)
Portugees: novo ^(pt)
Russisch: новый ^(ru) (nóvyj), новый ^(ru)
Servisch: nova ^(sr)
Spaans: nuevo ^(es) m, nueva ^(es) v
Surinaams: nyun
Swahili: -pya ^(sw)
Tagalog: bágo ^(tl)
Tsjechisch: nový ^(cs)
Turks: yeni ^(tr)
Vietnamees: mới ^(vi)
Zoeloe: -sha ^(zu)
Zweeds: ny ^(sv)

Gangbaarheid

Het woord nieuw staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "nieuw" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.^[5]

Verwijzingen

↑ "nieuw" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Weblink bron
Aïda Brands
“Chinese elektrische auto's booming in Europa ondanks heffingen” (24 april 2025), NOS
↑
Pfeiffer, Ilja Leonard
“Grand Hotel Europa” (2018), De Arbeiderspers , ISBN 978-90-295-2622-7, p. 16
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[p{{{1}}}-1] "nieuw" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-2] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[Chinese_elektrische_auto's_booming_in_Europa_ondanks_heffingen-3] Weblink bron
Aïda Brands
“Chinese elektrische auto's booming in Europa ondanks heffingen” (24 april 2025), NOS

[Grand_Hotel_Europa,_p._16-4] 
Pfeiffer, Ilja Leonard
“Grand Hotel Europa” (2018), De Arbeiderspers , ISBN 978-90-295-2622-7, p. 16

[5] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	nieuw	nieuwer	nieuwst
verbogen	nieuwe	nieuwere	nieuwste
partitief	nieuws	nieuwers	-