kruisen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kruisen    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• krui·sen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘een kruis doen vormen, snijden’ voor het eerst aangetroffen in 1350
• afgeleid van kruis met het achtervoegsel -en

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
kruisen	kruiste	gekruist
zwak -t	volledig

Werkwoord

kruisen

1. onovergankelijk zich kruiselings heen en weer bewegen
2. onovergankelijk (scheepvaart) laveren
3. onovergankelijk zich verplaatsen met gewone snelheid
4. aan een kruis slaan, kruisigen
5. overgankelijk kruiselings plaatsen
6. overgankelijk bevruchting laten plaatsvinden tussen exemplaren van verschillend soort of ras
7. kruispunt maken

   • De twee rechte lijnen kruisten elkaar in het snijpunt. 
   • Hun blikken kruisten elkaar, Péricourt glimlachte naar hem, een kinderlijke glimlach als voorbereiding op een goede grap.  

• aankruisen, bekruisen, doorkruisen, omkruisen, opkruisen, rondkruisen, uitkruisen

Afgeleide begrippen

   

kruisafneming kruisallergie kruisarm kruisbalk kruisband kruisbanier kruisbasiliek kruisbeeld kruisbek kruisbes kruisbeschermer kruisbesmetting kruisbestuiving kruisbeuk kruisbevruchting kruisbloem kruisbloemig kruisboog kruiscorrelatie kruisdagen kruisdistel kruisdood kruisdoorn kruisdraad kruisdraging kruiser kruisfinale kruisgang kruisgewelf kruisharing kruisheer kruishoofd kruishoogte kruishout kruisinfectie kruising kruisjassen kruiskade kruiskerk kruiskop kruiskoppeling kruiskozijn kruiskruid kruislegende kruislicht kruismast kruismol kruisnet kruisoffer kruisoprichting kruisorganisatie kruispeiling kruispijler kruisplaat kruisprocessie kruisproduct kruisproef kruispunt kruisraket kruisreactie kruisrelatie kruisresistentie kruisridder kruisrijm kruisschakelaar kruisschakeling kruisschroevendraaier kruissjorring kruissleutel kruissnarig kruissnelheid kruisspin kruisstaal kruisstaf kruissteek kruissteen kruisstelling kruisstoot kruisstraat kruissubsidie kruistabel kruisteken kruistitel kruistocht kruisvaan kruisvaarder kruisvaart kruisvenster kruisverband kruisvereniging kruisverheffing kruisverhoor kruisverkoop kruisvermogen kruisverwijzing kruisvormig kruisvuur kruisweg kruiswerk kruiswissel kruiswoord kruiswortel kruiszijde

Vertalingen

    3. zich verplaatsen met gewone snelheid   

Engels: cruise (en)

Spaans: cruzar (es)

    4. aan een kruis slaan, kruisigen   

Engels: crucify (en)

Spaans: crucificar (es)

Zelfstandig naamwoord

kruisen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord kruis

Synoniemen

• kruizen

Gangbaarheid

• Het woord kruisen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'kruisen' herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.