kritisch

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kritisch    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• kri·tisch

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Engels, in de betekenis van ‘op het punt van de ene toestand over te gaan in de andere’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1872
• Leenwoord uit het Duits, in de betekenis van ‘geneigd tot beoordelen’ voor het eerst aangetroffen in 1696
• Afkomstig van het Duitse woord kritisch, dat uit het Oudgrieks komt als κρίνειν (krínein): onderscheiden, verscheiden.
• afgeleid van kritiek met het achtervoegsel -isch

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	kritisch	kritischer
verbogen	kritische	kritischere
partitief	kritisch	kritischers	-

Bijvoeglijk naamwoord

kritisch

1. ernaar geneigd zijn iets te beoordelen (en dus vaak af te keuren)

   ▸ Het islamitische Haga Lyceum probeerde de publicatie van het uiterst kritische inspectierapport voor de zomer al te voorkomen, maar ook toen ving de school bot.

   ▸ Toch fijn dat enkelen die vooraf zo fel en kritisch waren geweest, mij na afloop van de tocht een persoonlijk bericht stuurden om te zeggen hoe mooi ze het vonden dat ik mijn droom achterna was gegaan.

2. (natuurkunde) op het punt van de ene toestand over te gaan in de andere
3. (natuurkunde) onder zulke omstandigheden dat er meer neutronen geproduceerd dan geabsorbeerd worden, waardoor een nucleaire kettingreactie op gang kan komen.

Synoniemen

• [1] afkeurend, veroordelend

Antoniemen

• [1] diplomatisch, onkritisch

Hyponiemen

   

bedrijfskritisch bijbelkritisch cultuurkritisch diakritisch epikritisch eurokritisch historisch-kritisch hyperkritisch ideologiekritisch literair-kritisch literatuurkritisch litteratuurkritisch maatschappijkritisch muziekkritisch overkritisch positief-kritisch sociaal-kritisch sociaalkritisch stijlkritisch superkritisch tekstkritisch tijdkritisch zelfkritisch

Vertalingen

    1. ernaar geneigd vraagtekens te plaatsen achter iets   

Duits: kritisch (de) Engels: critical (en) Noors: kritisk (no)

Nynorsk: kritisk (nn) Papiaments: krítiko Spaans: crítico (es)

    2. onder zulke omstandigheden dat er meer neutronen geproduceerd dan geabsorbeerd worden, waardoor een nucleaire kettingreactie op gang kan komen   

Duits: kritisch (de) Engels: critical (en)

Noors: kritisk (no) Nynorsk: kritisk (nn)

Gangbaarheid

• Het woord kritisch staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "kritisch" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Duits

stellend	vergrotend	overtreffend
kritisch	kritischer	am kritischsten
alle verbuigingsvormen

Bijvoeglijk naamwoord

kritisch

1. kritisch