koolzwart

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  koolzwart    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈkolzwɑrt / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• kool·zwart

Woordherkomst en -opbouw

• bn: samenstelling van  kool zn "houtskool"  en  zwart bn "kleur" 
  • [2] intensief
• zn: samenstelling van  kool zn "houtskool"  en  zwart zn "kleur" 

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	koolzwart	(koolzwarter) *	(koolzwartst) *
verbogen	koolzwarte	(koolzwartere) *	(koolzwartste) *
partitief	koolzwarts	(koolzwarters) *	-

Bijvoeglijk naamwoord

koolzwart

1. (kleur) diepzwart, als de kleur van houtskool

   • ‘Wat een gewetensvraag... en dat van een dominee... val ik op zwart, nou zo'n koolzwart meisje, mooi is het zeker.’ 

2. (figuurlijk) aanleiding gevend tot groot verdriet, angst of afkeer

   • Zondaar: het is een koolzwart woord. 

Opmerkingen

• Strikt letterlijk genomen is alleen de stellende trap mogelijk. De gevoelsmatige betekenis "heel zwart", waarin kool- meer als een versterker van de betekenis wordt opgevat leidt ertoe dat de vergrotende en overtreffende trap toch voorkomen.

Synoniemen

• kolenzwart

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koolzwart	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

het koolzwart o

1. zeer donkere verfstof gemaakt uit resten van onvolledig verbrand hout of turf

   • Het gebruik van koolzwart is verboden, omdat er geen methoden bestaan om vast te stellen of er wellicht kankerverwekkende stoffen in voorkomen. 

Afgeleide begrippen

•  koolzwarten ww 

Gangbaarheid

• Het woord koolzwart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "koolzwart" herkend door:

90 %	van de Nederlanders;
94 %	van de Vlamingen.