knoffelen

Uit WikiWoordenboek

Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • knof·fe·len
Woordherkomst en -opbouw
stamtijd
onbepaalde
wijs
verleden
tijd
voltooid
deelwoord
knoffelen
knoffelde
geknoffeld
zwak -d volledig

Werkwoord

knoffelen

  1. (verouderd) stoten, stompen, slaan
    • Hij nam daarbij de gelegenheid waar, om aan zijn gemoed en in de woning wat licht te verschaffen, door in de gangdeur een ruit te „knoffelen". [4]
    • O riep zy, jou gatlikker, banghart, jou durfniet, papsmoelige fielt? jou zal ik leeren je van eik zoo maar te laaten knoffelen! [5]
  2. (verouderd) betasten, onderzoekend aanraken
    • Degenen, die nog op straat verkeerden, moesten tastend en zoekend, met de handen voor zich uitgestrekt, verder „knoffelen". [6]
    • Heeft iemand, die wat bijgeloovig is, arm of been verrekt of verstuikt, dan vervoegt hij zich bij een persoon, die het knoffelen en bestrieken doet; het bezeerde deel wordt betast, gestreken en geknoffeld, onder 't opzeggen van een daarop betrekking hebbend rijmpje, waarna er een doek of zoo iets, wat men knoffelband noemt, om gewonden wordt. [7]
  3. (verouderd) liefkozen
    • Net of ik er wat aan doen kon, maar een dame als ik kan toch niet alsmaar met hem bij de koeien langs loopen en knoffelen (…) [8]
    • Hoe zullen ze den blijmoedigen man met den nog zoo jeugdigen geest knoffelen en omhelzen, en hoe zal hij gelukkig zgn in hun liefde, (…) [9]
  4. lompe, onhandige bewegingen maken, prutsen
    • Nu ik denk van zijn kennissen, die de eierzoeker in de sloot ziet knoffelen. [10]
    • Maar bij elkaar opstaan en vragen of iemand je koffie even wil vasthouden (…) om je suikertjes uit het papier te knoffelen. [11]
  5. (sport) de bal verkeerd opslaan bij het kaatsen
    • (…) hoewel Johan en zijn maten door sterke opslag de Snekers aanvankelijk goed in bedwang hielden, begonnen zij in het laatste deel van de partij te „knoffelen" en wonnen Monsma c.s. nog vlot. [12]
    • Een aardige partij, jammer genoeg wat ontsierd door knoffelen van Helfrich (8), Bosma (7) en Miedema (5). [13]
  6. breien uit de losse hand met korte breinaalden
    • Schaapherders knoffelden vroeger tijdens het lopen. [14]
    • Een hoop Drentse handwerkslui fleuren Exloo dan op met hun letterlijk daadwerkelijke aanwezigheid: je kunt ze namelijk zien breien („knoffelen", zie foto), spinnen, klompenmaken, korvenmaken, enz. [15]
Synoniemen

Zelfstandig naamwoord

de knoffelenmv

  1. meervoud van het zelfstandig naamwoord knoffel ((verouderd) knoflook)
    • Spaenze Peeper heb ik goet,
      Die men in Augurkies doet.
      Knoffelen en salotte fyn,
      Kent gy vinden by myn, (…)
       [16]

Gangbaarheid

Verwijzingen

  1. knoffelen op website: Etymologiebank.nl
  2. Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  3. Wurdboek fan de Fryske taal
  4. "Haulerwijk." in: Nieuwsblad van Friesland: Hepkema's courant jrg. 57 nr. 25 (28 maart 1930); p. 5 kol. 4; geraadpleegd 2016-08-10
  5. Brooke
    De zot van aanzien, of De historie van Hendrik graave van Meerland. 4e deel (1782) erven Frans Houttuyn, Amsterdam
    ; p. 92; geraadpleegd 2016-10-08
  6. "In het donker...." in: Leeuwarder Courant jrg. 196 nr. 265 (13 november 1947); p. 2 kol. 4; geraadpleegd 2016-08-10
  7. Molema, H.
    geciteerd in:
    Cock, A.de
    "Spreekwoorden, Zegswijzen en Uitdrukkingen op Volksgeloof berustend." in: Volkskunde; Nederlandsch tijdschrift voor Volkskunde jrg 26, nr. 1 (1921) Hoste, Elsevier, Gent
    ; p. 123; geraadpleegd 2016-08-10
  8. "Brieven van Jantje" in: De Noord-Ooster jrg. 42 nr. 111 (30 september 1944); p. 2 kol. 6; geraadpleegd 2016-08-09
  9. Haverkamp, W.
    "Op zijn 75n Verjaardag." in Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 8906 (27 januari 1899)
    ; p. 1 kol. 1; geraadpleegd 2016-08-09
  10. Waslander, J.
    "Archeologie, Beerenburg " in: Leeuwarder Courant jrg. 222 nr. 79 (3 april 1973)
    ; p. 5 kol. 3; geraadpleegd 2016-08-09
  11. T.S.
    "Beurs-Harmonie-Schaaf" in: Leeuwarder Courant jrg. 222 nr. 91 (17 april 1973)
    ; p. 5 kol. 3; geraadpleegd 2016-08-09
  12. "Evert Heeg koning in Holwerd" in: Friese Koerier jrg. 23 nr. 234 (24 juni 1968); p. 8 kol. 2; geraadpleegd 2016-08-09
  13. "Kaatsen. Wedstrijden te Franeker." in: De Telegraaf jrg. 30 nr. 11642 (9 augustus 1922); p. 7 kol. 4; geraadpleegd 2016-08-09
  14. stoffen en kleding op website:OnstwedderGaarvn.nl; geraadpleegd 2016-08-09
  15. Knol, A. e.a.
    "Journaal" in: Het vrije volk jrg. 25 nr. 7551 (11 mei 1970)
    ; p. 2 kol. 5; geraadpleegd 2016-08-09
  16. "De Nieuw Vermakelyke Drogist." in: De Boere-dans, of 't gezelschap na de mode. 3e druk (1789) S. en W. Koene, Amsterdam; p. 41; geraadpleegd 2016-08-10