jammer

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  [A] jammer    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈjɑmər / (2 lettergrepen)
• Geluid:  [B] jammer    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈdjɛmər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• jam·mer

Woordherkomst en -opbouw

• [A] erfwoord via Middelnederlands jammer / jamer van Oudnederlands jamar "verdriet"
  • bn, tw in de betekenis van ‘spijtig, als tussenwerpsel: helaas’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1780
• [B] van Engels jammer

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	jammer	jammeren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

[A] de jammer m

1. jammerklacht, weeklagen

   • -nog langer zal het lijden duren, nog hooger zal de jammer rijzen. 

Afgeleide begrippen

• gejammer, jammerdal, jammeren, jammerhartig, jammerhout, jammerklacht, jammerkloot, jammerkreet, jammerlijk, jammerpoel

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	jammer	jammerder	jammerst
verbogen	jammere	jammerdere	jammerste
partitief	jammers	jammerders	-

Bijvoeglijk naamwoord

[A] jammer

1. alleen predicatief teleurstellend, spijtig

   • Het is jammer dat hij niet kon komen. 

   ▸ Het was jammer dat ik nu niet goed in mijn vel zat, aangezien de trail steeds mooier werd.

Hyponiemen

• (intensivering) doodjammer

Tussenwerpsel

[A] jammer

1. uitroep van teleurstelling

   • Jammer! Ik had me erop verheugd. 

2. spottend, met geveinsd medelijden

   • Jammer dan! Had je maar moeten uitkijken! 

Vertalingen

    1. uitroep van teleurstelling   

Duits: schade (de) Engels: too bad (en), pity (en) Frans: tant pis (fr)

Italiaans: peccato (it) Zweeds: synd (sv)

Bijwoord

[A] jammer

1. ~ genoeg drukt betreurenswaardigheid uit.

   • Van die taal hebben we jammer genoeg nog maar weinig woorden in het bestand. 

Werkwoord

vervoeging van
jammeren

[B] jammer

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van jammeren
   

   • Ik jammer. 

2. gebiedende wijs van jammeren
   

   • Jammer! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van jammeren
   

   • Jammer je? 

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	jammer	jammers
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[B] de jammer m

1. (muziek) muzikant die met andere muzikanten onvoorbereid en improviserend samenspeelt

   ▸ Vanaf circa zes uur is er nog ruim gelegenheid voor de jammers (met instrument of stem) om deze fantastische begeleiding eens “uit te proberen”.

2. (communicatie) apparaat dat elektromagnetische straling gebruikt om de werking van afluisterapparatuur, mobiele telefoons of wifi te blokkeren

   ▸ Zodra de ‘jammer’ wordt aangezet valt de GSM uit en dat is ook de bedoeling, hij valt in zekere zin onder de Electronic Counter Measures die de mens ter beschikking staan om de medemens tot de orde te roepen. Maar bezit en gebruik van de jammer is in bijna heel de wereld volstrekt verboden.

3. (militair) apparaat dat elektromagnetische straling gebruikt om communicatie en wapens van de tegenstander te verstoren

   ▸ Lastig is natuurlijk dat de inzet van jammers als deze in Nederland in beginsel verboden is.

Gangbaarheid

• Het woord jammer staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "jammer" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

stellend
jammer

Bijvoeglijk naamwoord

jammer

1. ~ wees: spijten

   «Ek is verskriklik jammer, dit het my skoon ontgaan.»

   Het spijt me verschrikkelijk, dit is mij geheel ontgaan.

Tussenwerpsel

jammer

1. het spijt me, sorry