gapen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gapen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈɣapə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ˈχa.pə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ˈɣa.pə(n)/
  • (Limburg): /ˈɣaː.pə(n)/

Woordafbreking

• ga·pen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘de mond wijd openen’ voor het eerst aangetroffen in 1240
• (erfwoord) van Middelnederlands gapen

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
gapen	gaapte	gegaapt
zwak -t	volledig

Werkwoord

gapen

1. inergatief heel diep inademen met de mond ver open, moeilijk om bewust tegen te gaan

   • Hij moest gapen en trok een gek gezicht bij zijn poging het te onderdrukken. 

2. met open mond vol verwondering ergens naar kijken

   • Zij stond te gapen bij dat bizarre monument. 

3. wijd openstaan

   • Er gaapte een diepe wond in zijn arm. 

Synoniemen

• [1] geeuwen

Afgeleide begrippen

• [3] een gapende afgrond, een gapend gat

Hyponiemen

• aangapen, apegapen, begapen, nagapen, overgapen, rondgapen, vergapen

Afgeleide begrippen

• gaapschelp, gaapster, gaapworm, gaapziekte, gaper, gaperig, gaping, gegaap

Uitdrukkingen en gezegden

• Tegen een oven gapen

Vertalingen

    1. heel diep inademen met de mond ver open, moeilijk om bewust tegen te gaan   

Duits: gähnen (de) Engels: yawn (en) Noors: gjespe (no)

Nynorsk: gjespe (nn), geispe (nn) Papiamento: hap Pools: ziewać (pl) Spaans: bostezar (es)

    2. met open mond vol verwondering ergens naar kijken   

Duits: gaffen (de) Engels: gape (en)

Noors: gape (no) Nynorsk: gape (nn)

    3. wijd openstaan   

Duits: klaffen (de) Engels: gape (en)

Noors: gape (no) Nynorsk: gape (nn)

Zelfstandig naamwoord

gapen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord gaap

Gangbaarheid

• Het woord gapen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'gapen' herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.