duivel

Nederlands

De duivel uitgebeeld als een geit

Uitspraak

• Geluid:  duivel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdœyvəl / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• dui·vel

Woordherkomst en -opbouw

• via Latijn diabolus van Hellenistisch Oudgrieks διάβολος (diábolos) "lasteraar" in de betekenis van ‘het kwaad als persoon’ voor het eerst aangetroffen in 776

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	duivel	duivels duivelen
verkleinwoord	duiveltje	duiveltjes

Zelfstandig naamwoord

duivel m

1. (mythologie), (religie) de personificatie van het kwaad

   • Zoals god en de engelen de personificaties zijn van het goede, zo is de duivel de personificatie van het kwade. 

   ▸ `Zwarte Piet' of 'Pietje Pik', zo noemde het volk in de middeleeuwen de duivel.

   ▸ Was Harald ronduit slecht, een duivel in mensengedaante die je zijn eigen ondergang tegemoet moest laten gaan? Een gruwelijke gedachte, maar als je je gedachten de vrije loop liet kon er van alles bovenkomen.

Synoniemen

Beëlzebub droes drommel

Joost Lucifer Mefisto

Pietje Pik Satan Zwarte Piet

Hyponiemen

   

aardduivel bergduivel beschermduivel bewaarduivel bosduivel geldduivel hooiduivel jachteduivel kelduivel koraalduivel kwelduivel modderduivel plaagduivel schelvisduivel snelheidsduivel speelduivel stofduivel visduivel waterduivel woudduivel zeeduivel

Afgeleide begrippen

   

duivel-doet-al duivelachtig duivelarij duivelbanner duivelbanning duivelin duiveljagen duiveljager duivelsadvocaat duivelsbrood duivelsdrek duivelsei Duivelseiland duivelsjong duivelsklauw duivelskunstenaar duivelskunstenarij duivelsnaaigaren duivelspenning duivelssteen duivelsstreek duivelstoejager duivelswerk duiveluitbanning duiveluitdrijving geduivel

Verwante begrippen

• demon

Uitdrukkingen en gezegden

• Advocaat van de duivel spelen/zijn

Iemand die iets verkeerds heeft gedaan, bewust in bescherming nemen

• Des duivels zijn

Heel kwaad zijn

• Door/Van de duivel bezeten zijn

Gek, krankzinnig zijn of zich zo gedragen

• Loop naar de duivel!

Verwensing (bet. "rot op", "bekijk het maar helemaal" etc.)

Spreekwoorden

• De duivel poept altijd op de hoogste hoop.

Juist degenen die al rijk zijn, worden als enigen steeds rijker

• Ledigheid/Luiheid is des duivels oorkussen.

Luiheid heeft negatieve gevolgen, of: met wie lui is, loopt het op den duur slecht af

Vertalingen

    1.   

Afrikaans: duiwel (af) Albanees: djall (sq) Catalaans: diable (ca) m Chinees: 惡魔 (zh), 恶魔 (zh) Deens: djævel (da) Duits: Teufel (de) m Engels: devil (en) Estisch: kurat (et) Fins: paholainen (fi) piru, perkele (fi), sielunvihollinen (fi) Frans: diable (fr) m Fries: duvel (fy) Grieks: διάβολος (el) m Hebreeuws: שד (he) m Hongaars: ördög (hu) Indonesisch: setan (id) iblis

IJslands: djöfull (is) m Italiaans: diavolo (it) m Japans: 悪魔 (ja) (あくま, akuma) Koreaans: 악마 (ko) Latijn: diabolus (la) m Maleis: setan (ms) Papiaments: diabel, djabel, djablo Pools: diabeł (pl) m Portugees: diabo (pt) Roemeens: drac (ro) m, diavol (ro) m, naiba (ro) v Russisch: дьявол (ru) m Spaans: diablo (es) m Tsjechisch: ďábel (cs) Vietnamees: ma (vi), quỷ (vi), ma quỷ (vi) Zweeds: djävul (sv) g, jävul (sv) g

Werkwoord

vervoeging van
duivelen

duivel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van duivelen
   

   • Ik duivel. 

2. gebiedende wijs van duivelen
   

   • Duivel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van duivelen
   

   • Duivel je? 

Gangbaarheid

• Het woord duivel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "duivel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.