domper

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  domper    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdɔmpər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• dom·per

Woordherkomst en -opbouw

• Naamwoord van handeling van  dompen ww  "uitdoven" met het achtervoegsel -er
  • [2] in de betekenis van ‘kapje om vlam te doven’ voor het eerst aangetroffen in 1691

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	domper	dompers
verkleinwoord	dompertje	dompertjes

Zelfstandig naamwoord

domper m

1. (figuurlijk) teleurstelling, iets dat de vreugde uitdooft

   • De zilveren medaille op de 200 meter hardlopen tijdens de Olympische Spelen was een domper op het geluk van Daphne Schippers. 

2. voorwerp om iets mee uit te doven

   ▸ (…) de tegels aan de wanden zijn wel zeer schoon; de koperen kandelaars met domper en snuitschaar doen wel sentimenteel aan; maar... in welk deftig burgershuis kan men ze niet als ‘antiek’ aantreffen?

3. (politiek) (figuurlijk) (verouderd) iemand met reactionaire opvattingen, iemand die de vooruitgang wil tegenhouden

   ▸ ⧖ Ja, over het geheel, volg ik de algemeen aangenomen spelling, totdat het mij duidelijk blijkt van hare verkeerdheid. De Heer Siegenbeek heeft dus geene reden om mij toe te voeren, dat bij mij blijkbaar het gezag van Bilderdijk meer geldt dan alle taalkundige gronden. Maar ook is deze aantijging onbehoorlijk en ongepast. Of wat beteekent zij anders als het meer platte: Gij zijt een Bilderdijkiaan, een domper, een gek? Hij weet toch zeer goed, dat deze woorden tegenwoordig voor gelijkbeteekenend gehouden worden.

   ▸ Toen raakte de socialist Schaper, een gewezen schildersknecht uit Groningen, die sinds hij in 1899 te Veendam was gekozen, een natuurlijk talent voor het parlementaire werk had geopenbaard, buiten zich zelf van woede. 'Smerige bende' zo moet hij volgens de perstribune uitgeroepen hebben. "Dompers ben jelui". In de Handelingen werd het scheldwoord iets anders gedrukt nI. 'smerige ellendige troep'.

Synoniemen

• [1] dumper (uitspraakvariant eerste helft 20e eeuw)
• [1] afknapper, anticlimax

Hyponiemen

• [2] kaarsendomper

Gangbaarheid

• Het woord domper staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "domper" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
96 %	van de Vlamingen.