controle

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  controle    (hulp, bestand)
• IPA: / kɔnˈtrɔːlə / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• con·tro·le

Woordherkomst en -opbouw

• [1] van Frans  contrôle zn , in de betekenis van ‘inspectie’ aangetroffen vanaf 1392
• [2] onder invloed van Engels  control zn , in gebruik vanaf 1975

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	controle	controles
verkleinwoord	controletje	controletjes

Zelfstandig naamwoord

de controle v / m

1. toezicht, inspectie, onderzoek, nazien

   • Voor het opstijgen van het vliegtuig voerde de bemanning nog een laatste controle uit. 

   ▸ 'Maar, mam. . . mijn medicijnen, ik moet terugkomen voor controles. . . Chantal wil. . . 'Dorien tikte bemoederend op de rug van zijn hand.

2. beheersing, overheersing

   • De behendige wielrenner verloor door de te hoge snelheid tijdens de afdaling, toch nog de controle over zijn fiets en viel hard op de weg. 

   ▸ Ik denk beter na met een pen in mijn hand. Inkt verheldert. Alleen door op te schrijven wat er was gebeurd, kon ik de controle herwinnen over mijn gedachten. Dat was de opdracht die ik mijzelf had gesteld. Daarom was ik hier.

   ▸ ‘Ik wist niet veel over paarden, heb twee weken allemaal YouTube-filmpjes over paarden gekeken. Ik ben eigenlijk loodgieter en heb al mijn gereedschap en mijn bestelbus verkocht, waarvan ik deze twee paarden heb gekocht voor 2500 dollar per stuk. Maar ik begrijp nu waarom de vorige eigenaar van ze af wilde, ze luisteren totaal niet, superkoppig, net ezels. Gelukkig krijg ik ze nu langzaam wel onder controle.

Schrijfwijzen

• contrôle (officiële spelling tot 1955)

Synoniemen

• opzicht, supervisie, toezicht, verificatie, check

Verwante begrippen

• controleur, controleren

Hyponiemen

   

accountantscontrole alcoholcontrole arbeiderscontrole autocontrole bagagecontrole balcontrole begrotingscontrole belastingcontrole bloedcontrole btw-controle budgetcontrole budgettencontrole computercontrole deviezencontrole dokterscontrole dopingcontrole douanecontrole drugcontrole drugscontrole eerstelijnscontrole eindcontrole epidemiecontrole epocontrole estafettecontrole fietscontrole geboortecontrole gedachtecontrole gezondheidscontrole grammaticacontrole grenscontrole havenstaatcontrole hercontrole huiswerkcontrole identiteitscontrole inreiscontrole interim-controle iriscontrole kaartcontrole kapitaalcontrole kascontrole klepcontrole kwaliteitscontrole leeftijdscontrole lintcontrole luiscontrole luizencontrole milieucontrole nacontrole overheidscontrole pascontrole paspoortcontrole persfusiecontrole personencontrole persoonscontrole pilcontrole politiecontrole poortcontrole prijscontrole prijzencontrole puntcontrole radarcontrole regeringscontrole routinecontrole snelheidscontrole spelcontrole spellingcontrole spellingscontrole staatscontrole steekproefcontrole stempelcontrole studievoortgangscontrole temperatuurcontrole temperatuurscontrole tijdcontrole toegangscontrole tractiecontrole trajectcontrole uitreiscontrole urinecontrole veiligheidscontrole verbandcontrole verbandscontrole verkeerscontrole visserijcontrole voortgangscontrole wapencontrole werklozencontrole zelfcontrole ziektecontrole zwangerschapscontrole

Afgeleide begrippen

   

controle-eenheid controle-instantie controle-instituut controle-instrument controleaanpak controleactie controleactiviteit controleafdeling controleafspraak controleapparaat controleapparatuur controlearts controleaspect controlebelang controlebeleid controlebevoegdheid controlebezoek controlebureau controlecentrum controlecijfer controlecommissie controledienst controlefreak controlefunctie controlegetal controlegroep controlekaart controlekamer controlekosten controlelamp controlelampje controlelijst controlemaatregel controlemaatschappij controlemaniak controlemechanisme controlemiddel controlemogelijkheid controlemonster controlenet controleomgeving controleonderzoek controleopdracht controleorgaan controleorganisme controlepaneel controlepolitie controlepoort controlepost controleprobleem controlepunt controleraadpleging controlerecht controleregeling controleronde controlesom controlestaat controlestation controlestelsel controlestrook controlestrookje controlesysteem controletaak controletoren controleverdrag controleverklaring controleverlies controlevoorschrift controlewerk controlewerkzaamheden controlewerkzaamheid

Vertalingen

    1.   

Duits: Kontrolle (de) Engels: examination (en) Frans: contrôle (fr)

Italiaans: controllo (it) Spaans: control (es), inspección (es) v

Gangbaarheid

• Het woord controle staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "controle" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Spaans

Werkwoord

vervoeging van
controlar

controle

1. aanvoegende wijs eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd (presente) van controlar
2. aanvoegende wijs derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd (presente) van controlar
3. gebiedende wijs (bevestigend en ontkennend) derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd (presente) van controlar