burgemeester

Nederlands

[1] burgemeester

[2] burgemeester van een molen

Uitspraak

• Geluid:  burgemeester    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• bur·ge·mees·ter

Woordherkomst en -opbouw

• Ontwikkeld uit vroeg Middelnederlands borghmeester ‘wijkhoofd’, in de betekenis van ‘hoofd van een gemeente’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1254
• Oorspronkelijk samenstelling van  burcht zn  en  meester zn , maar vervolgens opgevat als samenstelling van  burger zn  en  meester zn 

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	burgemeester	burgemeesters
verkleinwoord	burgemeestertje	burgemeestertjes

Zelfstandig naamwoord

de burgemeester m

1. (beroep), (politiek) hoofd van het gemeentebestuur

   • De burgemeester sprak met de pers deze ochtend. 

   ▸ Burgemeester Ron König zegt "buitengewoon trots" te zijn op het team. "Go Ahead Eagles heeft echt voetbal laten zien zoals het hoort te zijn", vindt hij. "Heel Deventer is uitzinnig van blijdschap en terecht! We gaan woensdag het elftal groots onthalen en huldigen."

   ▸ Ik neem aan dat het nu over raadsleden, burgemeesters en dat soort lui gaat. En hoger.

2. (molenaarsambacht) het bord onder de spil van een molen

   ▸ Bovendien bleek de burgemeester aangetast door de bonte knaagkever en moest dus vernieuwd worden.

3. (steltloperachtigen) de naam van een tweetal meeuwensoorten:

   de grote burgemeester

   de kleine burgemeester

Synoniemen

• [1] burgervader

Hyponiemen

   

dagburgemeester districtsburgemeester dorpsburgemeester ereburgemeester ex-burgemeester grote burgemeester interim-burgemeester kandidaat-burgemeester kleine burgemeester knuffelburgemeester locoburgemeester nachtburgemeester onderburgemeester oorlogsburgemeester oud-burgemeester parttimeburgemeester schaduwburgemeester teflonburgemeester verzetsburgemeester viceburgemeester voetbalburgemeester weigerburgemeester

Afgeleide begrippen

   

burgemeester en wethouders burgemeesteres burgemeesterlijk burgemeestersambt burgemeestersbenoeming burgemeesterschap burgemeesterscollege burgemeesterscommissie burgemeestersflesje burgemeestersfunctie burgemeestershals burgemeesterskamer burgemeesterskandidaat burgemeestersketen burgemeesterskring burgemeesterspost burgemeestersreferendum burgemeesterssjerp burgemeestersstoel burgemeesterstoezicht burgemeestersverkiezing burgemeestersvrouw burgemeesterswijk burgemeesterswoning burgemeesterszetel burgemeesterszoon college van burgemeester en schepenen college van burgemeester en wethouders

Uitdrukkingen en gezegden

[1] "hoofd van het gemeentebestuur"

• Een burgemeester in oorlogstijd

Iemand die met de vijand samenwerkt om erger te voorkomen

• Eens burgemeester, blijft burgemeester

Wie eenmaal een bepaald maatschappelijk aanzien (goed of slecht) heeft, raakt dat niet of heel moeilijk meer kwijt

Overerving en ontlening

• Middelnederduits: borgemester, borgermester
  • Middelhoogduits: burgermeister
    • Modern Duits: Bürgermeister
  • Deens: borgmester
  • Noors: borgermester
  • Oudzweeds: borghamæstare, borgharamæstare
    • Modern Zweeds: borgmästare
• Frans (België): bourgmestre

Vertalingen

    1. hoofd van het gemeentebestuur   

Afrikaans: burgemeester (af) Duits: Bürgermeister (de) m Engels: mayor (en) Frans: maire (fr), (België) bourgmestre (fr) m Italiaans: sindaco (it) m Noors: borgermester (no) m Nynorsk: borgarmeister (nn) m

Papiaments: burgemeester Pools: prezydent miasta (pl) m Spaans: alcalde (es) m Turks: belediye başkanı (tr), belediye reisi (tr) Waals: borguimwaisse (wa), mayeur (wa) Zweeds: borgmästare (sv) g

Gangbaarheid

• Het woord burgemeester staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "burgemeester" herkend door:

96 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.