binnen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  binnen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈbɪnə(n) / (2 lettergrepen)

		vnw. bijw.
voorzetselbijwoord		binnen
persoonlijk		erbinnen
aanwijz.	nabij	hierbinnen
	veraf	daarbinnen
vragend/betrekk.		waarbinnen

Woordafbreking

• bin·nen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘bijwoord van plaats’ voor het eerst aangetroffen in 1201

afkomstig van: Middelnederlands: binnen Oudnederlands: binnan met het voorvoegsel be- (2)

Verwant in Noordzee-Germaans: West: Duits: binnen, Fries: binnen (Oudfries: binna) Oost: Gotisch: innana

Bijwoord

binnen

1. prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord hierbinnen

   • Hier liggen maar twee straten binnen. 

2. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord binnenkomen
3. een tijdspanne die korter is dan de genoemde tijd

   ▸ Na een gigantische knal vlak boven ons hoofd stonden de stoere jonge gasten binnen tien seconden ook binnen. Zelfs zij waren zich rot geschrokken van de klap, en beseften dat het nu menens was.

   • Hij kwam de kamer binnen. 

4. te binnen schieten: herinneren

   • Het schoot me nog net op tijd te binnen dat ik nog een afspraak had. 

5. van binnen: aan de binnenkant, in jezelf

   • De dikke, ruwe man was van binnen eigenlijk een heel lieve man. 
   • Het prachtige huis was van binnen een ruïne. 

Antoniemen

• buiten

Voorzetsel

binnen

1. in een bepaald bestek of ruimte

   • Deze straat ligt binnen de grachtengordel. 

2. in een bepaalde tijd

   • wij verwachten binnen een week uitsluitsel over deze kwestie 

Hyponiemen

• daarbinnen, erbinnen, hierbinnen, linksbinnen, rechtsbinnen, vanbinnen, waarbinnen

Afgeleide begrippen

   

Binnenhof binnen-BBQ binnenantenne binnenbaan binnenbad binnenband binnenbarbecue binnenblijven binnenbocht binnenbrand binnenbreken binnenbrengen binnendijk binnendijks binnendoor binnendraad binnendringen binnendruppelen binnengaan binnengrens binnenhalen binnenhof binnenhoofd binnenhouden binnenhuis binnenin binnenkant binnenkomen binnenkomertje binnenkort binnenkrijgen binnenland binnenlaten binnenlopen binnenmarkt binnenoor binnenplaats binnenpret binnenpretje binnenrijden binnenroepen binnenschieten binnenschip binnenschipper binnenschroefdraad binnenschuiven binnenshuis binnenskamers binnenslands binnenslepen binnensmokkelen binnensmonds binnenspiegel binnenstaat binnenstad binnenstappen binnenstijds binnenstormen binnenstromen binnenstuiven binnentreden binnentrekken binnenuit binnenvaart binnenvallen binnenvaren binnenvetter binnenvisser binnenvliegen binnenvoeren binnenwater binnenweg binnenwerk binnenwiel binnenzak binnenzee binnenzijde binnenzoom

Uitdrukkingen en gezegden

• Binnen zijn

zoveel verdiend hebben dat iemand niet meer hoeft te werken

• De aap binnen hebben

het geld ontvangen hebben

• Het paard van Troje binnen halen

Ongemerkt de vijand binnen halen

• Voor de bui binnen zijn

voordat het slecht werd genoeg verdiend hebben

Vertalingen

    1.   

Engels: inside (en) Frans: dedans (fr)

Papiaments: aden Spaans: dentro (es), adentro (es)

Gangbaarheid

• Het woord binnen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "binnen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.