bewegen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  bewegen    (hulp, bestand)
• IPA: / bəˈweɣə(n) / (3 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /bə.ˈʋe.χə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant): /bə.ˈβ̞e.ɣə(n)/
  • (Limburg): /bə.ˈweː.ɣə(n)/

Woordafbreking

• be·we·gen

Woordherkomst en -opbouw

• van Middelnederlands bewegen / beweghen, in de betekenis van ‘in beweging brengen of zijn’ voor het eerst aangetroffen in 1301, op te vatten als oude afleiding van  wegen ww  met het voorvoegsel be-; verwant met Fries bewege, Duits bewegen, Middelnederduits bewegen en Oudhoogduits biwegan

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
bewegen	bewoog	bewogen
klasse 2	volledig

Werkwoord

bewegen

1. inergatief van plaats veranderen, niet stilstaan

   • Om te kunnen bewegen hebben veel dieren een uitgebreid zenuw- en spierstelsel. 

   ▸ De slang was meer dan een meter lang en ik bekeek het dode dier rustig tot hij plotseling opeens weer begon te bewegen.

   ▸ Blijven bewegen was de remedie.

2. overgankelijk in beweging brengen

   • Dat werd bewogen door de wind. 

3. wederkerend zich ~ actie ondernemen om een beweging te maken

   • Na zijn ongeval kon hij zich niet meer zo goed bewegen. 

4. wederkerend zich ~ omgaan met mensen waarbij men is

   • Hij beweegt zich in de hoogste kringen. 

Typische woordcombinaties

• [1] bewegen tot
  overgankelijk aanzetten tot

• Het was moeilijk om de studenten tot het maken van huiswerk te bewegen. 

Uitdrukkingen en gezegden

• hemel en aarde bewegen

alles doen om iets te bewerkstelligen

∗ 'Nu ze in Prizzi weten dat er morgen een beroemd actrice komt die wifi nodig heeft, zullen ze hemel en aarde bewegen om dat voor elkaar te krijgen.

∗ Dokter De Jager heeft hemel en aarde moeten bewegen om jou eerder op de lijst te krijgen.

Antoniemen

• stilstaan

Hyponiemen

• voortbewegen

Afgeleide begrippen

• beweegbaar, beweeggrond, beweegkracht, beweeglijk, beweegreden, beweging

Verwante begrippen

• roeren, veranderen, stromen, plaats, positie, snel, aanpassen

Uitdrukkingen en gezegden

• snel bewegen

Vertalingen

    1. van plaats veranderen   

Duits: bewegen (de) Engels: move (en) Frans: bouger (fr)

Oudnoords: bragða, hreifa Pools: poruszać (sie) (pl) Russisch: двигать (ru) Spaans: mover (es)

    3. zich bewegen   

Frans: se mouvoir (fr)

Spaans: moverse (es)

    snel bewegen   

Duits: schnell bewegen

Oudnoords: bregða, hreifa

Gangbaarheid

• Het woord bewegen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "bewegen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Duits

Uitspraak

• IPA: /bəˈveːɡŋ̍/

Woordafbreking

• be·we·gen

stamtijd
infinitief	verleden tijd	voltooid deelwoord
bewegen /bəˈveːɡŋ̍/	bewegte /bəˈveːktə/	bewegt /bəˈveːkt/
	volledig

Werkwoord

bewegen

1. bewegen